De koek is niet op: moet nog gebakken worden!

Over het algemeen heerst het gevoel vanuit onze stichtingen veel maatschappelijks te kunnen betekenen. Hoe mooi is het om te kunnen werken aan een betere gezondheid, aan educatie voor kinderen voor een betere toekomst, of aan natuurbescherming. Een waar privilege!

Filantropiepublicist Edwin Venema schreef in DDB Journaal van vorige week al over de uitdaging van goede doelen: teruglopende inkomsten door een (zeer) beperkte return on investment en onrustige financiële markten. De corona-crisis komt daar nog eens bij. Ik hoor van veel goede doelen dat hun traditionele inzamelingsacties aan de deur of in de vorm van sponsorlopen, gala’s en publieksacties door de anderhalve meter samenleving dit jaar niet kunnen doorgaan. Naast de negatieve impact van het virus hebben we in het afgelopen half jaar ook gezien dat het in de sector veel energie en creativiteit heeft vrijgemaakt.

Ik heb vaak, als bestuurslid of adviseur van een foundation, meegemaakt, dat bij de beoordeling van een verzoek tot subsidiëring van een maatschappelijke organisatie, het argument wordt gebruikt: deze organisatie heeft geen donatie nodig want ze beschikken over een eigen vermogen, dat niet is bestemd voor bestaande toekomstige verplichtingen. Het denken hierachter is kennelijk, dat een vrij besteedbaar eigen vermogen de maatschappelijke organisatie maakt tot een ‘rijke’ speler, die eerst maar eens het eigen vermogen moet inzetten, of gedeeltelijk moet inzetten, voordat er wordt aangeklopt bij een foundation voor ondersteuning.

​In deze crisistijd zijn schenkingen broodnodig. Zo verwacht brancheorganisatie Goede Doelen Nederland dat het aantal donaties tussen 10 en 30 procent gaat dalen. Tegelijkertijd blijkt uit recent onderzoek van de Rijksoverheid dat het vermogen van de rijkste één procent van Nederland twee keer zo hoog is - ruim 400 miljard euro – dan dat eerder werd gedacht[1]. Amerikaanse ‘superrijken’ als Bill Gates en Warren Buffet laten zien dat je met een groot vermogen een enorme impact kunt maken. Daarom roepen wij Nederlandse filantropen op hun voorbeeld te volgen en óók hier een beweging in gang te zetten als ‘The Giving Pledge’: de Amerikaanse campagne om de allerrijksten te motiveren een deel van hun rijkdom aan goede doelen te schenken.

Goede doelen zitten in een spagaat met hun vermogen’, kopte het Financieele Dagblad onlangs. Goede doelen staan voor een lastige keuze volgens het FD: moeten ze risicovoller beleggen, of toezien hoe hun geld verdampt? In het Engels heet het between a rock and a hard place: kiezen tussen twee kwaden. Gelukkig is er meer tussen de hier voorgestelde dood of de gladiolen...

Voor bedrijfsfondsen is de relatie met het moederbedrijf soms ingewikkeld en is er tijd nodig om de relatie tot bloei te laten komen. Om over die spanning op de draad met elkaar te spreken en ook de ‘briljante mislukkingen’ uit te wisselen, is interessanter dan het alleen over de succesverhalen te hebben. Deze en andere conclusies werden getrokken tijdens de eerste live (!) kennissessie van het Corporate Foundations Forum op 25 augustus in Den Haag.

Geld is erg goedkoop op dit moment, de rente is nul tot negatief en overheden kunnen op deze manier een ‘boost’ geven aan de economie, kunnen maatschappelijke problemen oplossen en dat doen ze ook. Hoe zit dat bij foundations? Foundations hebben vermogens (de zogenaamde endowments), die worden belegd. De opbrengsten van deze beleggingen worden besteed voor donaties, waarbij men doorgaans de reële koopkracht van het vermogen intact probeert te houden. Op deze manier verzekert een fonds zich van een toekomst, waarbij men over bijvoorbeeld 50 jaar nog steeds hetzelfde budget voor donaties heeft in reële termen (rekening houden met inflatie) als nu.

Afgelopen tijd hebben we (in samenwerking met financierende partijen) vele maatschappelijke initiatieven mogen ondersteunen. Helaas hebben we ook aanvragen moeten afwijzen. Het is een interessante dynamiek. Er zit iets onbaatzuchtigs in schenken. Je stelt het belang van een ander boven dat van jezelf. Vertrouwen speelt ook een rol. Vertrouwen in de bedoeling en capaciteiten van de ontvanger. De dankbaarheid bij de ontvanger is mooi om te zien, vaak is er ook opluchting. Aan de andere kant misschien ook enig ongemak of verlegenheid, omdat je als ontvanger afhankelijk bent van een ander.

Zijn er hulporganisaties die de afgelopen maanden géén extra corona-campagne op touw hebben gezet? Zij kunnen deze blog overslaan. Wie dat wel heeft gedaan: lees verder.

De uitspraak in de kop is niet van mij maar van de gloednieuwe CDA-kandidaat lijstrekker en ‘coronaminister’ Hugo de Jonge. Ik herken dit gevoel wel. Nederland heeft veel te lijden onder deze pandemie. Werkloosheid stijgt, recessie ligt op de loer en vooral wat gaat er nog komen? Veel onzekerheid dus. Maar zoals altijd hebben ingrijpende gebeurtenissen ook een positieve keerzijde.