De ontnuchterende praktijk van de Theory of Change

Om impact te kunnen meten, beginnen de meeste onderzoeken met het vaststellen van een Theory of Change: een theorie, over welke verandering men beoogt te realiseren. Doorgaans is dat een verandering voor de doelgroep: de mensen, die beschreven staan in de missie van de organisatie.Het maakt duidelijk wat het projectdoel is, waarom dit het doel is, hoe dit kan worden bereikt en wat dit aan financiën vraagt. 

Op 2 oktober ging in de oude Fokker fabriek in Den Haag (een prachtige locatie overigens) een nieuwe social enterprise van start: Social Finance NL. Een BV, waarvan een stichting de meeste aandelen bezit en de sociale doelstellingen bewaakt. Peter Scholten was aanwezig en doet verslag voor De Dikke Blauwe.

De inzet van cultuur voor maatschappelijke verandering vraagt om een deugdelijk evaluatiebeleid. Maar makers moeten beschermd worden tegen de dwang van impactmeting, vinden evaluatie-onderzoeker Jacomijne Prins* en impactadviseur Phil Compernolle.**  

Vorig jaar gaven we bij Stichting Lenthe een boekje uit: ‘Maar we doen toch heel erg ons best?’. Het ging over het sociale domein, waar veel mensen actief zijn, maar waar niemand echt op resultaat afgerekend wil worden. Of men zegt dat het niet kan… De oproep van beide auteurs van het artikel “Laat de makers maken” is een beetje van hetzelfde: laat ons onze verhalen schrijven; betaal er gewoon voor, en zeur verder niet. Het is op voorhand waardevol. Maar voor wie en waarom, dat moeten we dan ook aan de makers zelf overlaten. En dat blijft knellen.

‘Kleine goede doelen worstelen met het tonen van impact’ lezen we in DDB van 20 juni j.l. Maar is dat wel zo…? Willen ze dat überhaupt wel meten? En levert het wel iets op? Peter Scholten zou wel eens een onderzoek willen zien naar de vraag of goede doelen die hun impact meten structureel meer geld zijn gaan ontvangen dan organisaties die dat niet doen. 

Tien jaar bestaat Prins Heerlijk: een sociale onderneming in Midden-Brabant die jongeren met een functiebeperking of leerprobleem opleidt tot een baan in de zorg of de horeca. Hoewel initiatiefneemster Ella Buijze en haar man Gief van Schijndel zich lieten inspireren door bestaande projecten, zijn ze vandaag zelf een bron van inspiratie voor tal van organisaties. Bij DDB-columnist Ralf Bodelier gaat de vlag uit. 

Grantmakers, zoals vermogens-, familiefondsen en major donors, willen tegenwoordig hard bewijs zien dat de projecten die ze financieren ook impact hebben. Maar het beoordelen hiervan op de lange termijn vereist tijd, vaardigheden en geld. ‘Bovendien hebben grant makers vaak een kortzichtige kijk op assessment en zoeken ze snel antwoorden om de aanvraag te rechtvaardigen. Ze kunnen non-profitorganisaties beter helpen te leren van data, zodat ze hun doelstellingen beter kunnen bereiken’, zegt Jamie Austin in The Chronicle of Philantropy. 

In mijn vakgebied - impact zichtbaar maken en managen - gebeurt op zich wel veel, maar het blijft zo’n specifiek onderwerp, dat het soms zinvol is om bij aanpalende sectoren in de non-profitsector te kijken wat de nieuwste trends en ontwikkelingen zijn. Sowieso goed trouwens, om eens bij de buren te kijken…

Kleine goede doelen leveren aanzienlijke waarde voor hun lokale gemeenschappen, de economie en de lokale autoriteiten, maar velen worstelen om hun impact te meten en aan financiers te laten zien. Dat meldt een rapport van de Britse Lloyds Bank Foundation. De Foundation deed onderzoek onder een aantal kleine goede doelen in het Verenigd Koninkrijk. De bevindingen van het onderzoek lijken erg op de situatie in Nederland, zegt Erik Boerrigter, directeur van brancheorganisatie voor het particuliere initiatief Partin.

Van 21 tot 23 juni vindt in Eindhoven de internationale Ashoka Accelerating Healthcare Access (AHA) Globalizer Summit plaats. In samenwerking met de Philips Foundation, hebben 14 Ashoka Fellows een impact-traject gevolgd en de mogelijkheden voor het schalen van hun innovaties onderzocht. In Eindhoven delen zij hun strategie met elkaar en lokale experts.