Het Jaarverslag: een kans of toch vooral een jaarlijkse verplichting?

Het is weliswaar pas begin november en onze klanten hebben dus nog ruimschoots de tijd voordat ze weer online met de billen bloot moeten, maar wij toch echt al begonnen met onze klanten om voor te sorteren op de verslaggeving over het bijna verleden jaar 2018. Wat zijn de bijzonderheden en veranderingen in de richtlijnen, wat willen wij dit jaar anders doen, welke reacties zijn er gekomen op het vorige jaarverslag, kortom, wat moet er anders? 

Megafraude besmet goede doelen, kopte kwaliteitskrant Trouw recent. En noemt het goede doel waar ik voor werk vervolgens vrolijk met naam en toenaam in de openingszin. En natuurlijk is dat niet fijn. Want hoewel het, als je de krant goed leest, duidelijk is dat die megafraude niet bij ons is gepleegd, raakt onze naam en reputatie op die manier toch ietwat besjoemeld. En wat is dan wijsheid? Niet poetsen in een vlek, zeggen communicatiedeskundigen. Dan wordt ‘ie alleen maar groter. Als je je gaat verdedigen, lijkt het immers net alsof je iets fout hebt gedaan. ‘Zwijgen is beter.’

De afgelopen weken konden we in verschillende media lezen over de gevolgen van ‘bad governance’ of, vrij vertaald, het ontbreken van goed bestuur en toezicht in de filantropische sector. De Dikke Blauwe kopte op 5 september jl.: ‘OM eist ongekend zware straffen tegen ANBI-bestuurders’. In de besproken zaak worden twee bestuurders verdacht van het misbruiken van de stichtingsvermogens door het indienen van miljoenen aan valse facturen. Nu wil ik het hier niet verder over deze zaak hebben, die even ernstig als - gelukkig - uitzonderlijk lijkt. Dit en andere incidenten rond ANBI’s onderstrepen echter de cruciale rol van goed bestuur en toezicht (hierna: goed bestuur) bij ANBI’s. Naast dat goed bestuur een ANBI voor rampen en schandalen kan behoeden, is het ook cruciaal voor het optimaal functioneren van de organisatie. Dit onderwerp behoeft meer aandacht. 

Intrigerende cross-overs (sector overschrijdende carrièrestappen), je ziet ze af-en-toe. Verleden jaar bijvoorbeeld toen de burgemeester van Bunnik, Hans Martijn Ostendorp, directeur van betaald voetbalclub De Graafschap werd. Of wat dacht u van Pier Eringa, nu de baas bij ProRail en daarvoor gemeentesecretaris, ziekenhuisbestuurder en politiechef. Of Roger van Boxtel die via de politiek en een ziektekostenverzekeraar bij de Nederlandse Spoorwegen terecht kwam. Intrigerende loopbanen, maar in Nederland toch nog relatieve uitzonderingen. Jammer, want volgens mij kunnen dergelijke transfers wel eens heel goede impulsen aan organisaties (én loopbanen) geven. 

Het is geen bijzonder goede maand tot nu toe voor Ralph Hamers c.s., misschien wel niet eens een bijzonder goed jaar. Ophef over zijn salaris eerder dit jaar werd vorige week nog maar weer eens aangehaald, een voor Nederlandse begrippen enorme boete voor stelselmatig witwassen viel zijn bank ten deel en op vrijdag als kers op de taart publiceerde het FD een artikel dat de werkprocessen van de bank op dermate oude IT-systemen geënt zijn, dat de continuïteit mogelijk in het geding is.

Betaalvereniging Nederland heeft de Betaalinstructie geïntroduceerd: een sjabloon voor een standaardindeling en -opmaak van betaalgegevens op facturen. In de Betaalinstructie staan alle gegevens die een betaler nodig heeft om de verzender van een factuur foutloos te betalen via internetbankieren, mobielbankieren of een overschrijvingsformulier.

Bestuurders (directeuren) zie je nog weleens worstelen met hun toezichthouders. Niet publiekelijk, dat zou een kiss-of-death zijn. Maar entre nous hebben bestuurders het er wel over. Nogal eens ziet men hun toezichthouders als lastig, kritisch. Als remmers. Het zijn vaak beginnende bestuurders die hiermee worstelen. En de wat meer onstuimige types.

Sinds 1 januari 2014 hebben anbi's een publicatieplicht. Naar goed Oud-Hollandsch gebruik, werd de invulling van het begrip ‘publicatieplicht’ een polderdraak. De vermogensfondsen mochten beperkt publiceren; fondsenwervende instellingen moesten helemaal met de billen bloot. En religieuze instellingen? Die waren nog niet genoeg individueel te duiden, dus kregen twee jaar extra de tijd. Publiceren werd een allegaartje van verplichtingen. Volgens DDB-Expert Roderik Bolle schieten we met de focus op publieke transparantie ons doel voorbij en werkt dit net als bij de particulier vermogenden, uiteindelijk averechts. Hoog tijd voor uniformering.

Vandaag debatteert de Tweede Kamer over misstanden bij hulporganisaties en de aanscherping van procedures en subsidiekaders. Een coalitie van koepels en internationale hulporganisaties heeft een gezamenlijk Actieplan Integriteit opgesteld dat inmiddels naar de Tweede Kamer is gestuurd. Minister Kaag drong in maart aan op het opstellen van een dergelijk plan. ‘Doel van het plan is dat uiteindelijk het aantal integriteitsschendingen afneemt en de meldingsbereidheid toeneemt’, aldus Goede Doelen Nederland, een van de initiatiefnemers.

AMC en VUmc werken al enige tijd toe naar een bestuurlijke fusie. Inmiddels is de fusie een feit: na een intensieve voorbereiding gaan de twee Amsterdamse academische ziekenhuizen samenwerken onder één naam: Amsterdam UMC.