Fonds-investeringen: daag populaire opvattingen uit

Onlangs publiceerde Alliance-magazine een speciale uitgave die een kijkje geeft in de wereld van filantropische investeringen (jaargang 25, nummer 3) en ik nam deel aan een webinar georganiseerd door Alliance, dat ging over transparantie met betrekking tot de investeringskant en van orthodoxie rondom filantropische investeringen (zie Alliance-website: Moet filantropie opener zijn over haar investeringen?). Het inspireerde me om na te denken over populaire overtuigingen met betrekking tot het beheer van schenkingen en het gebruik van investeringsstrategieën bij filantropische bestedingen. Beide kunnen worden uitgedaagd en verdienen het om te worden uitgedaagd. In mijn werk met stichtingen zie ik conventionele wijsheden en ook nieuwe trends die niet als vanzelfsprekend moeten worden beschouwd, maar die enige reflectie en mogelijk zelfs demystificatie vereisen. Ik noem drie verschillende kwesties die stichtingen zouden moeten aanpakken met betrekking tot het beheer van hun schenkingen en

Maatschappelijk investeringsfonds INZET investeert twee miljoen euro in iClusion, een jonge onderneming die een innovatief internet platform aanbiedt om patiëntgebonden onderzoek naar nieuwe medicijnen beter toegankelijk te maken en te versnellen. De gezamenlijke investering stelt iClusion in staat om meer ziekenhuizen toegang te geven tot het internetplatform, meer studies met nieuwe medicijnen beschikbaar te maken, en te starten met de internationale uitbreiding van het platform.

Veel vermogensfondsen buigen zich over de vraag hoe zij in tijden van crisis hun vermogensdoelen kunnen blijven realiseren. De lage rentestand op spaargelden houdt onverminderd aan. En ook de vastrentende obligatie lijkt al enige tijd zijn stabiele bijdrage aan de beleggingsportefeuille te verliezen. Zeker als een vermogensfonds voor het behalen van zijn maatschappelijke doelstellingen jaarlijks een fors rendement en de inflatiecorrectie moet realiseren, is een herbezinning waardevol. Rendement in crisistijd vraagt om een andere bril.

Ik heb vaak, als bestuurslid of adviseur van een foundation, meegemaakt, dat bij de beoordeling van een verzoek tot subsidiëring van een maatschappelijke organisatie, het argument wordt gebruikt: deze organisatie heeft geen donatie nodig want ze beschikken over een eigen vermogen, dat niet is bestemd voor bestaande toekomstige verplichtingen. Het denken hierachter is kennelijk, dat een vrij besteedbaar eigen vermogen de maatschappelijke organisatie maakt tot een ‘rijke’ speler, die eerst maar eens het eigen vermogen moet inzetten, of gedeeltelijk moet inzetten, voordat er wordt aangeklopt bij een foundation voor ondersteuning.

Geld is erg goedkoop op dit moment, de rente is nul tot negatief en overheden kunnen op deze manier een ‘boost’ geven aan de economie, kunnen maatschappelijke problemen oplossen en dat doen ze ook. Hoe zit dat bij foundations? Foundations hebben vermogens (de zogenaamde endowments), die worden belegd. De opbrengsten van deze beleggingen worden besteed voor donaties, waarbij men doorgaans de reële koopkracht van het vermogen intact probeert te houden. Op deze manier verzekert een fonds zich van een toekomst, waarbij men over bijvoorbeeld 50 jaar nog steeds hetzelfde budget voor donaties heeft in reële termen (rekening houden met inflatie) als nu.

DDB Expert Onderzoek Marc Wortmann sprak met Ann Gummels, strategie- en organisatieadviseur voor filantropische instellingen, over haar voor de sector zeer waardevolle onderzoek naar vermogensfondsen en hun agenda voor de toekomst. Gummels is een promotieonderzoek op ditzelfde vlak gestart aan de Universiteit Nyenrode.

Er wordt veel lippendienst bewezen aan een gelijkwaardige relatie tussen fondsen en hun grantees, anders dan een ‘wie betaalt, bepaalt-mentaliteit’ maar in de praktijk is van die holistische visie op partnerships helaas vaak weinig te merken. Dat zien Ligia Cravo, Senior Program Officer Hearst Foundations (New York), en Rien van Gendt (Van Gendt Philanthropy Services, Den Haag) in hun dagelijkse praktijk. In hun arytikel ‘Everyone deserves a slice’ nemen zij stevig stelling stelling tegen transactionele relaties in de filantropie, en breken zij een lans voor meer gelijkwaardige.

Maatschappelijk ontwikkelaar Start Foundation maakt per direct 90.000 euro vrij voor de productie van een extra 1.400 zogeheten Shelterbags voor daklozen in Nederland. Een anonieme donateur doet daar nog 50.000 euro bovenop, zodat de kosten gedekt zijn. De productiekosten bedragen 100 euro per Shelterbag. De stichting Sheltersuit uit Enschede had hiervoor een voorstel ingediend bij de overheid (ministerie van VWS), nota bene op verzoek van de staatssecretaris, maar kreeg tot op heden geen antwoord. Daar kunnen de daklozen niet langer op wachten nu de coronacrisis nog niet voorbij is.

Wereldwijd zijn er steeds meer fondsen die werken met een vorm van ‘participatory grantmaking’ - werkwijzen waarbij de begunstigde gemeenschap zelf meebeslist over de verdeling en toekenning van bijdragen door fondsen. Wie er de jaarlijkse lijstjes met belangrijkste trends in filantropie op naslaat ziet ook direct dat het ergens over gaat.

Het Oranje Fonds, het grootste nationale fonds op sociaal gebied, dat staat voor verbinding, fuseert met Alleato. De stichting Alleato wil de maatschappelijke participatie en informele zorg in de provincie Utrecht bevorderen. Alleato heeft haar gelden aan het Oranje Fonds overgedragen en is inmiddels opgeheven.