Doneren en investeren kunnen niet zonder elkaar

Klassieke filantropie is uit, social impact investing is helemaal in? Dat is te kort door de bocht, vindt Jamy Goewie: impact investeerders zouden veel meer moeten samenwerken met de filantropiesector. Een mooie gedachte om de kerst mee in te gaan.

door Jamy Goewie*

Het was sneu voor alle hard werkende mensen in de non profit sector toen een aantal jaren geleden duidelijk werd: 'Hulp helpt niet'. Er kwamen boeken uit als Dead Aid van Dambisa Mojo en in Nederland hadden we onze eigen koppensneller Arend Jan Boekestijn met zijn boek: de prijs van een slecht geweten.
Het kwam wel mooi uit, want het was toch crisis in Nederland en door de nieuwe inzichten bleek dat we het geld dat we toch al niet hadden, in elk geval niet hoefden weg te geven aan goede doelen.

Gelukkig was er ook een alternatief voor al die nodeloze hulp gerund door goedbedoelende hulpverleners. Namelijk: ondernemerschap. Ondernemerschap en ondernemersklimaat moest gestimuleerd worden en dat zou met name Afrika en Azië er weer bovenop helpen. Het budget voor ontwikkelingshulp werd een budget voor handelsmissies.

Goede doelen raakten uit de mode en de sociaal onderneming raakte in de mode. Daarmee werd ‘doneren’ achterhaald en werd Impact Investing het nieuwe antwoord. Impact Investing in sociaal ondernemingen is in alle opzichten beter: Beter voor de filantroop én beter voor de impact. Immers, door investeringsgelden worden de goedbedoelende ontwikkelingswerkers ook eens met marktwerking geconfronteerd. Bovendien dwingt het ze te kijken naar de duurzaamheid van hun organisatie. Geen lange termijn strategie en afhankelijk van één bezielde oprichter? Tijd voor een businessmodel! Wanneer je dat als goed doel hebt ontwikkeld, dan kun je inmiddels kiezen tussen vele impact investors. Want nu ben je niet zomaar een goed doel meer, nee. Je bent een investment-ready-social-enterprise geworden. Dat klinkt lekker. Door 'social' maakt de ex-NGO nog aanspraak op goed doen. Door 'enterprise' lieert het zich aan business-strategy, duurzaarmheid en scalebility.

Doneert u nog steeds?! U kunt beter investeren. U helpt er het goede doel mee en het is beter voor uw portemonnee.
Door deze gedachte zijn het aantal impact funds de afgelopen twee jaar werkelijk als paddenstoelen uit de grond geschoten. Het ene fonds is iets meer finance-first en het andere iets meer impact first. Allemaal zoeken ze naar de hele goede sociale ondernemingen. Om zo bij te kunnen dragen aan goed doen en tegelijkertijd geld te verdienen.
De realiteit is echter, dat de echte high-impact social enterprises buitengewoon schaars zijn. Er zijn weinig social enterprises die echt op zeer grote schaal impact realiseren, investable zijn én openstaan voor impact investeerders.

Wat is er aan de hand?
De organisaties die zeer veel sociale impact generen zijn in veel gevallen de voormalige ‘reguliere’ goede doelen uit de non-profit sector, die met nieuwe strategieën zouden kunnen opschalen en dus eventueel interessant zouden kunnen zijn voor investeerders. Echter, op het pad naar opschaling is financiering nodig dat veel te riskant is voor de reguliere impact investeerders. Deze vorm van financiering is dus meestal niet beschikbaar voor de sociale innovaties die de meeste kans maken om op mondiale schaal impact te realiseren.

Wat nodig is, is samenwerking met filantropen en geefgeld om deze (soms) essentiële opschaling tot stand te brengen. Geefgeld zal altijd een onderdeel blijven van de oplossing voor zeer hardnekkige sociale problemen. Non profit structuren zullen in veel gevallen een logische keuze blijven binnen een business-model.  Bij een inventarisatie tijdens de EVPA (European Venture Philantropy Association) in 2013 stak bij de vraag,  wie er weleens had gedoneerd aan een goed doel elke deelnemer zijn hand omhoog. Bij de vraag wie actief doet aan impact investing ging de helft van de handen omhoog. Bij de vraag wie er weleens heeft gedoneerd aan hetzelfde doel als waarin geinvesteerd is, ging geen enkele hand omhoog. Deze schizofrenie staat een oplossing voor de sociale sector in de weg.

Impact Investeerders zouden veel meer moeten samenwerken met de Filantropische sector. Er is daar kennis en expertise voorhanden door jarenlange betrokkenheid bij allerlei sociale initiatieven. Die  kennis en expertise is zeer relevant is voor het veld van sociaal ondernemerschap. De brug slaan tussen twee werelden is nodig voor de sociaal ondernemer om in een kritieke fase van opschaling hulp te kunnen blijven bieden aan de doelgroep en tegelijkertijd de stap naar opschaling en eventuele for-profit modellen in te zetten. Kennis, expertise en kapitaal uit beide werelden zijn hiervoor samen nodig. Niet apart.
Misschien is die brug niet zomaar geslagen, maar je kunt ook klein beginnen. Het is bijna kerst en daar hoort een kerstgedachte bij. Het is nog net op tijd voor de impact investeerder om een kerstdonatie te maken aan zijn favoriete social enterprise. Dat is ongetwijfeld money well spend!

*Jamy Goewie is oprichter van stichting Be a Businessman en stichting Child at Venture dat in zeven ontwikkelingslanden zes jaar lang actief was. Beide organisaties zijn geraakt door het achterwege blijven van de juiste mix van financiering in een kritische opschalingsfase. Tegenwoordig is Goewie oprichter en directeur van Ashoka Nederland.