‘Ondernemende filantropie is mainstream geworden’

Na een aftastend begin in 2004 van venturecapitalisten met sociale betrokkenheid, is ondernemende filantropie anno 2019 mainstream geworden. Een groot en jong publiek kwam af op het 15-jarige jubileumcongres van de European Venture Philanthropy Association. Maar met de volwassenwording komen nieuwe verantwoordelijkheden. ‘Wij zijn tieners op zoek naar een identiteit.’

Michiel de Haan, één van de oprichters van de European Venture Philanthropy Association, maakt na vijftien jaar de balans op.

Sociaal investeren beleeft een doorbraak en ook vermogensfondsen kijken in toenemende mate hoe ze naast geefgeld andere financiële instrumenten kunnen inzetten om hun doelstellingen te bereiken. Maar de praktijk is weerbarstig. Een overzicht van de ervaringen van de Bernard van Leer Foundation, Fonds1818, het Oranje Fonds en Rank Foundation. Sanne ten Bokkel Huinink, directeur van Fonds1818: ‘Na tien jaar experimenteren met sociaal investeren zijn wij weer terug bij doneren.’

Sociale impactfondsen zijn de afgelopen jaren gegroeid in aantal en omvang. Binnen EVPA heb ik regelmatig gesprekken met onze impactfondsen over de uitdagingen die zij hebben in dit nog steeds betrekkelijk nieuwe veld. Deze impactfondsen zijn soms gelieerd aan een Stichting (zoals HIVOS Impact Investing of DOEN participaties) of aan een bedrijf (ABN Impact Fonds), maar ook vaak zelfstandig opgezet om aan een specifieke vraag te voldoen. Enerzijds om aan de vraag vanuit filantropen en investeerders te voldoen om sociale impact te koppelen aan financiële return. Anderzijds vanuit de Sociale Projecten kant, waar de sociaal ondernemingen manieren zoeken om te schalen met het juiste type kapitaal. De eerste investeringsfondsen hebben inmiddels best wat ervaring opgedaan. Als groep hebben deze fondsen deels dezelfde uitdagingen. De belangrijke heb ik hieronder op een rij gezet. Misschien geen verassing: veel uitdaging zijn gelijk aan de uitdagingen van reguliere vermogensfondsen.

De European Venture Philanthropy Association (EVPA) viert haar vijftienjarig jubileum met een speciaal congres. Het jubileumcongres Celebrating Impact, dat plaatsvindt van 5 tot 7 november in Den Haag, is een efficiënte manier om kennis, inspiratie en contacten op te doen. Lezers van De Dikke Blauwe krijgen bovendien 55 euro korting op de toegangsprijs.

Het landschap van doneren en goed doen is de afgelopen tien jaar enorm veranderd. In de eerste plaats zijn goede doelen steeds innovatiever geworden en maken gebruik van andere inkomstmodellen dan louter het ontvangen van donaties. Nieuwe sociale initiatieven bestempelen zichzelf vaker als sociale onderneming dan als goed doel en daartegenover zien we commerciële bedrijven met een eigen stichting of worden sociale doelstellingen meegenomen in de corporate missie.

Afgelopen week was ik moderator op de GIIN (Global Impact Investors Network) in Parijs. Met 1.200 participanten was dit een indrukwekkende bijeenkomst van diverse organisaties en personen die actieve impactinvesteerders zijn. Alhoewel de meeste sessies gingen over de diverse vormen van financiering, mocht ik een panel begeleiden over de ‘aanbodkant’. Namelijk de rol van sociale accelerators (versnellers) in dit eco-systeem. In een zaal met mensen vanuit Europa, Azië, Afrika en de VS en een panel dat wereldwijd opereert waren er een paar interessante nieuwe inzichten die ik graag met u deel. 

In Sprout van juli 2018 las ik tijdens mijn vakantie de vijf tips om een sociaal ondernemer te worden: 1. Heb je product en prijs op orde; 2. Verwoord je missie duidelijk; 3. Kies je werknemers zorgvuldig; 4. Betrek je achterban en 5. Maak van samenwerken een prioriteit. Dat klinkt goed en lekker duidelijk. Vooral lijkt het mij prettig dat je voor een sociale onderneming blijkbaar geen kennis hoeft te hebben van het sociale probleem. Dat scheelt weer tijd… De sociale sector wordt steeds minder bevolkt door personen met een sociale achtergrond en ik vind dat zorgwekkend.

In een interview op de website van EVPA, de Europese koepel voor venture philanthropy, gaat Betteke de Gaay Fortman, directeur van de Karuna Foundation, uitgebreid in op de lessen van het Inspire2Care-model dat dit vermogensfonds heeft ontwikkeld in Nepal. Inspire2Care helpt lokale overheden en arme gemeenschappen voor een periode van drie jaar om een duurzame gezondheidszorg te ontwikkelen, met speciale aandacht voor de positie van gehandicapten. Daarna moeten de gemeenschappen met eigen hulpbronnen de zorg voortzetten. Een belangrijke vraag: is het model ook elders toe te passen?  

De afgelopen jaren is er een veelheid aan financiële instrumenten ontwikkeld door fondsen en impactinvesteerders om goede doelen en sociale ondernemingen nog beter te kunnen helpen. Dit heeft het scala aan mogelijkheden voor het financieren van sociale impact enorm vergroot. Convertible grants of forgivable loans zijn manieren om verder te kijken dan louter de donatie aan het goede doel. De vraag blijft echter in hoeverre zijn geldschieters nu eigenlijk echt bereid om te financieren vanuit de behoefte van het goede doel of de social enterprise.