De toenemende bureaucratisering van het maatschappelijk middenveld: een collectieve psychose?

Toenemende bureaucratisering, meer regeltjes en controles. We zien deze overal: in de zorg, in het onderwijs, maar ook bij de financiële ondersteuning van maatschappelijke initiatieven. Financiers willen waar voor hun geld. Terecht. Waar het mis gaat is dat ze dat doel denken veilig te stellen door steeds meer en steeds gedetailleerdere informatie te eisen. Onder het volkomen onbewezen adagium: ‘meten is weten’. Deze controledwang leidt onvermijdelijk tot energievretende, geld verspillende bureaucratie die alleen maar schijnzekerheid biedt. Ze is contraproductief en vooral ook demoraliserend.

Graag vragen wij uw aandacht voor een bevlogen oproep deze week van drie door de wol geverfde sectorgenoten: Mathijs Euwema, Nico van Oudenhoven en Henk van Stokkom. Of eigenlijk is het meer een aanklacht tegen de volkomen doorgeschoten bureaucratisering in Het Land van Goed Doen. Ten diepste is het een roep om terugkeer naar iets wat we onderweg zijn kwijtgeraakt: vertrouwen in elkaar.

Een organisatie met zo’n twee miljoen ‘omzet’ voor het goede doel in 2015 krijgt 30% van haar inkomsten van vermogensfondsen, 30% van de overheid en 40% van haar particuliere achterban. Er waren in 2015 zo’n 23 vermogensfondsen bij betrokken die samen zo’n 600.000 euro op tafel legden. Dat was gemiddeld zo’n 26.000 euro per fonds. Het waren op één na allemaal anbi’s.

Er zijn nogal wat mensen die menen dat Nederland geen goede structuur kent voor sociale ondernemingen. Ze beweren dat een BV en stichting-combinatie tot veel extra administratie leidt en de transparantie belemmert. Maar zo ingewikkeld is het allemaal niet, betoogt DDB-columnist Henk van Stokkom. Bij de stichtingen wringt vaak een andere schoen: die van de ondernemer-oprichter...

Jaren geleden zag ik per toeval het programma waar Dr. Phil die quote gebruikte. Jong gezin, veel schulden. Manlief verzuchtte dat ze enorm geholpen zouden zijn als iemand eens een flink geldbedrag zou geven. Dr. Phil zag dat anders. En niet alleen Dr. Phil. Velen met mij denken bij schulden niet aan geld geven als oplossing. Meestal moet er iets anders veranderen. Tering naar de nering zetten en dergelijke. Maar het gevolg van die basisreactie is dat we meestal denken dat geld geven niet helpt. Nooit. Nergens. En laat dat nou niet kloppen.

In mijn eerste baan, begin jaren tachtig van de vorige eeuw, heb ik nog leren telexen. Een paar jaar later kwam de fax. Lange tijd werkte zo’n fax met thermisch papier. De tekst op dat papier verbleekte razendsnel. Dus als je de ontvangen faxen niet in het donker opborg, waren ze na een tijdje niet meer te lezen. Vervolgens kwam de fax op gewoon papier en niet lang daarna begon men schoorvoetend wat te e-mailen. De telex schijnt nog te bestaan en de fax ook, maar de bulk van alle gegevensuitwisseling gaat toch per e-mail.

Op 3 oktober 2014 is het eerste bericht over de opening van een Community Life Center te vinden op de website van Philips: een nieuwe eerstelijns zorg- en gemeenschapscentrum. Philips wil zich hiermee inzetten voor verbetering van de toegankelijkheid van hoogwaardige eerstelijnszorg en het verlagen van moeder- en babysterfte in sub-Sahara Afrika. De bedoeling was om het concept op het hele continent te introduceren. Maar wat is daarvan terechtgekomen? Henk van Stokkom duikt erin.

Het zal ergens in 2015 zijn geweest dat het woord disruptie begon rond te zoemen. Een nieuw modewoord was geboren. In een interview met Marc Broere van Vice Versa Online liet Rien van Gendt recent optekenen: ‘Je hebt altijd een adequate staat nodig om dingen van algemeen nut te doen. Dat mag je nooit overlaten aan de willekeur van privaat geld, hoezeer de mensen die voor dat privaat geld zorgen ook varen op een goed moreel kompas.’ Mee eens.

In oktober 2003 tekende Marleen Janssen Groesbeek van het Financieele Dagblad het op met de woorden; ‘Geven waar het moet, lenen waar het kan.’ Als voorzitter van de Stichting Beheer Oikocredit Nederland Fonds mocht ik toen wat zeggen over het sociaal-ethisch fonds. Kende ook een mooie fiscale regeling. Maar die heeft maar zes jaar bestaan. Het fonds bestaat nog steeds. Mooi fonds.[1]

De Dikke Blauwe publiceerde in het afgelopen jaar bijna duizend artikelen, columns en commentaren over doneren & sociaal investeren. In dit overzicht zetten we de tien populairste artikelen van 2016 voor u op een rijtje.