Ann Gummels over onderzoek naar vermogensfondsen: partners, professionaliteit & impact

DDB Expert Onderzoek Marc Wortmann sprak met Ann Gummels, strategie- en organisatieadviseur voor filantropische instellingen, over haar voor de sector zeer waardevolle onderzoek naar vermogensfondsen en hun agenda voor de toekomst. Gummels is een promotieonderzoek op ditzelfde vlak gestart aan de Universiteit Nyenrode.

Er is in de DDB de afgelopen maanden het nodige gezegd over het verdwijnen van de ECSP, het door de Erasmus Universiteit mede-opgerichte Erasmus Centre for Strategic Philanthropy. Op 31 maart jl. viel het doek voor deze denktank en kenniscentrum voor de filantropie definitief.

Een aantal vermogensfondsen is onlangs opnieuw bij elkaar geweest om te spreken over de gevolgen van de sluiting van het Erasmus Centre for Strategic Philanthropy. Dat kenniscentrum sloot op 31 maart haar deuren vanwege financieringsproblemen. Mogelijk komt er een bredere raadpleging van vermogensfondsen over hoe zij aankijken tegen kennis- en informatieverschaffing op groepsniveau en in welke vorm of door welke partij(en) daarin eventueel moet worden voorzien.

Het Erasmus Centre for Strategic Philanthropy verdient lof voor haar laatste studie naar de hoeveelheid vermogensfondsen en hun totale besteding. Het zicht op deze van oudsher weerbarstige onderzoeksgroep van filantropische fondsen is verbreed, maar de aannames zijn op een aantal punten echter ook ‘zeer optimistisch’ en er blijven nog veel onderzoeksvragen open. Dat zeggen de VU-wetenschappers René Bekkers, Barry Hoolwerf, en Barbara Gouwenberg van het tweejaarlijkse onderzoek Geven in Nederland in hun kanttekeningen bij het onlangs gepubliceerde ECSP-rapport.

Het echte wetenschappelijke onderzoek naar de filantropie kan nog wel een steuntje in de rug gebruiken, meent Marc Petit. Er liggen nog mooie maatschappelijke vraagstukken over de rol van de filantropie in onze samenleving die wetenschappelijke aandacht verdienen. Daarover moeten we zeker in gesprek. Laten we dat met z’n allen doen, want de thema’s overstijgen de meeste deelbelangen. Het ECSP verdient een opvolger, maar wel een waarin we de ‘lessons learned’ verwerken.

Het onderzoek ‘Filantropische fondsen in kaart’ van het Erasmus Centre for Strategic Philanthropy is nu beschikbaar. De Dikke Blauwe publiceerde vorige week al de belangrijkste resultaten van dit onderzoek. ECSP beweert dat Nederland naar schatting zo’n 2150 vermogensfondsen telt en zij doneren aan goede doelen jaarlijks zo’n €1,3 miljard.

De laatste wetenschappelijke klap van het Erasmus Centre for Strategic Philanthropy (ECSP) is wel meer dan een daalder waard. Na de aankondiging van ECSP dat het eind maart de deuren sluit omdat er geen uitzicht is op duurzame financiering, had het nog een lopend onderzoek naar de Nederlandse vermogensfondsen af te ronden en openbaar te maken. Dat gebeurde gisterenmiddag. Het laatste onderzoeksrapport van het kennis- en onderzoekscentrum lijkt een memorabele omdat de nog erg lege landkaart der vermogensfondsen nu eindelijk wat kleur begint te krijgen. De traditioneel weinig zenddriftige vermogensfondsen zijn als groep binnen de filantropie al decennia een black box. Er is bijvoorbeeld geen centraal register. De onderzoekers van Geven in Nederland beten er al eerder twee keer hun tanden op stuk.

Nederland telt naar schatting zo’n 2150 vermogensfondsen en zij doneren aan goede doelen jaarlijks zo’n €1,3 miljard. Dat zou blijken uit het onderzoek ‘Filantropische fondsen’ in kaart van het Erasmus Centre for Strategic Philanthropy, dat eind deze maand haar deuren sluit vanwege financieringsproblemen. Van het totale donatievermogen kan ECSP bijna €900 miljoen hard maken: de resterende €400 miljoen zijn gebaseerd op extrapolatie en een inschatting van de nog niet geïdentificeerde vermogensfondsen. Over het totale beheerde vermogen van de Nederlandse vermogensfondsen heeft ECSP geen onderzoeksgegevens.

Vlak voordat het Erasmus Center for Strategic Philanthropy haar deuren sluit, wordt een belangrijk onderzoek naar vermogensfondsen gepresenteerd. Dat gebeurt op 28 maart in Rotterdam. Het gaat om een onderzoek om de sector van vermogensfondsen gedetailleerd in kaart te brengen in termen van hun omvang en activiteiten. Vermogensfondsen als groep worden weliswaar specifiek geduid en besproken in publicaties over filantropie, maar het gaat hierbij veelal om schattingen op het niveau van vermogensfondsen als geheel. Tot op heden is weinig detail beschikbaar in termen van aantallen, segmenten en activiteiten.

Zo’n vijftien tot twintig vermogensfondsen staan positief tegenover het idee van een nieuw kenniscentrum na het omvallen van het huidige Erasmus Centre for Strategic Philanthropy. Na een korte, eerste kennismakingsmeeting op 2 februari in Amsterdam van tien fondsen is afgesproken binnenkort door te praten over een ‘kenniscentrum rond filantropie, in aanvulling op hetgeen er reeds bij diverse instellingen voor hoger onderwijs op dit gebied plaatsvindt aan onderzoek en onderwijs.’ Het Rotterdamse ECSP maakte eind vorig jaar bekend te stoppen vanwege financieringsproblemen.