nlBreed maatschappelijk draagvlak
In de Kamerbrief van donderdag herhaalt het kabinet nog eens de in het Regeerakkoord afgesproken handhaving van de Geefwet en de daaraan gekoppelde regelingen voor ANBI’s en SBBI’s. Het kabinet doet dat ‘uit oogpunt van breed maatschappelijk draagvlak hiervoor en de bijdrage die de wet levert aan financiële ondersteuning van goede doelen en cultuurinstellingen.’‘Kwetsbare regeling’
Diverse, overigens bepaald niet onomstreden evaluaties van de giftenaftrek die in januari 2017 het licht zagen en door toenmalig staatssecretaris Wiebes aan de Tweede Kamer werden gezonden, vormen nu - na veel uitstel en studie - de aanleiding voor het kabinet om de huidige regelingen nog eens goed tegen het daglicht te houden. De evaluaties zijn met name op het punt van de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid volgens het kabinet kritisch. De huidige regelingen zouden kwetsbaar zijn voor ‘oneigelijk gebruik. Dat wil zeggen: zowel bewuste fraude, als onbedoeld verkeerd gebruik.Budgettaire beslagen
In Nederland wordt in totaal een kleine zes miljard euro gegeven aan goede doelen (Bron: Geven in Nederland 2017). Burgers geven in Nederland jaarlijks circa twee miljard euro direct via giften en donaties aan maatschappelijke doelen, en 700 miljoen euro indirect via loterijen en nalatenschappen. De fiscale ondersteuning aan goede doelen heeft vooral vorm gekregen door de giftenaftrek (budgettair beslag € 374 miljoen in 2018, Miljoenennota 2018) en door de vrijstelling van de schenk- en erfbelasting voor ANBI’s en SBBI’s (budgettair beslag € 215 miljoen in 2018, Miljoenennota 2018).Kosten-framing
Over deze budgettaire beslagen ontbrandde direct een politieke (woorden)strijd. Voorstanders van afschaffing van de regeling framen deze beslagen als ‘kostenpost’ en ‘derving van inkomsten’. Voorstanders van handhaving van de regeling, waaronder koepels in de sector, maar ook vooraanstaande fiscalisten, zoals mr. dr. Ineke Koele, vinden dat in Nederland veel te weinig wordt stilgestaan bij de principes die gepaard gaan met de fiscale aspecten van maatschappelijke vrijgevigheid. Het is volgens Koele geen toeval dat in alle westerse democratieën maatschappelijke vrijgevigheid buiten het fiscale domein wordt gehouden (dat wil zeggen: aftrekbaar van belastbaar inkomen en vrijgesteld van schenk- en erfbelasting). En het is volgens haar ook geen toeval omdat er beginselen aan ten grondslag liggen, die internationaal worden geduid onder de term ‘pluralism’. Het pluralisme, ofwel de verscheidenheid van de westerse maatschappij, is de waarde die wordt toegekend aan het privaat initiatief op maatschappelijk terrein. Wat strakker geformuleerd: de overheid heeft niet het monopolie op het ‘algemeen nut’ en privaat georganiseerd ‘algemeen nut’ dient op gelijke wijze te worden behandeld als de overheid. Koele: ‘De overheid betaalt toch ook geen belasting?’Reactie Joost van Lanschot
De overheid heeft nu klip en klaar aangegeven achter het principe van de giftenaftrek als zodanig te blijven staan. Daarover zegt SBF in een verklaring: ‘Het is verheugend dat de staatssecretaris opnieuw het belang van de giftenaftrek voor onze samenleving bevestigt. Dat belang wordt ook voortdurend door SBF naar voren gebracht. Wel blijven wij kritisch en richten onze suggesties op een voor de sector werkbare set aan verbeteringen.’FIN en Goede Doelen Nederland – leden van SBF - hebben intussen laten weten met hun achterban in conclaaf te gaan. FIN-voorzitter Joost van Lanschot (tevens voorzitter SBF) in een brief aan zijn leden: ‘Beste FIN leden, zoals tijdens de recente ALV in Maastricht naar voren werd gebracht, is de giftenaftrek meer relevant voor de goede doelen, oftewel de fondsenwervende instellingen, dan voor de vermogensfondsen. In deze Kabinetsreactie worden echter zijdelings diverse elementen genoemd die van belang zijn voor vermogensfondsen. Zo wordt de suggestie geopperd om de publicatieplicht voor ANBI’s uit te breiden met onder andere een opgave van het vermogen. Ten aanzien van de anti-oppot eis wordt gesteld dat overwogen kan worden om een en ander juist te versoepelen.’
Tegenover De Dikke Blauwe verklaarde Van Lanschot aanvullend: ‘De vermogensfondsen hebben indirect ook met de giftenaftrek te maken, omdat minder aftrek allicht leidt tot minder donaties aan goede doelen, en dus tot meer steunvraag bij vermogensfondsen.’
