EVPA 2012: Netwerken om tot betere investeringen te komen

Op 13 en 14 november vond in Dublin de Annual Conference European Venture Philanthropy Association plaats. Vierhonderd deelnemers verzamelden zich in de Ierse hoofdstad, waaronder advocaat en belastingadviseur Ineke Koele. Zij brengt voor Filanthropium verslag uit.

Door mr. dr. Ineke A. Koele, advocaat en belastingadviseur Koele Private Client & Charity

Al jaren ben ik bij uitstek geïnteresseerd in het grote grijze gebied tussen enerzijds profit-denken en kapitaal, anderzijds non-profit denken en ‘impact’. Het interessante van deze tijd is dat die twee werelden steeds meer naar elkaar toe groeien; ondernemerschap dient niet langer alleen de belangen van aandeelhouders maar van ‘stakeholders’ en non-profit instellingen zijn op hun beurt organisaties geworden met eigen business modellen die in de praktijk ook meer ‘rendement’ voor het publieke nut opleveren dan de ouderwetse charitas.

Indrukwekkende delegate list
Het verbaast dan ook niet dat de EVPA, European Venture Philanthropy Association, als kool groeit. Op de Annual Conference kwamen  meer dan vierhonderd participanten uit Europa, aangevuld met een flinke delegatie uit Azië en de Verenigde Staten. Mijn verwachtingen waren hooggespannen na het zien van de delegate list. Clubs als INSEAD Social Innovation Centre, maar ook het Nederlandse Noaber foundation zijn present met groepen mensen. Er zijn bankiers uit verschillende landen, impact investing organisaties, organisaties met een private achtergrond (vermogensfondsen), organisaties met een bedrijfsmatige achtergrond (Shell Foundation, Kappa Zedek Foundation) en ook een hele rij institutionele organisaties die al dan niet gesteund worden door de overheid (Philanthropy UK, Centre for Social Economy – Duitsland).

Societal change
Tijdens de plenaire sessies en daaromheen krijg ik een beeld van waar de EVPA voor staat: het gaat om investeringen in ‘societal change’ met middelen die zijn geïnspireerd op praktijken uit de private equity en venture capital markten. Het maakt daarbij niet uit of die investeringen worden gedaan door organisaties die de investering afschrijven (‘grant making’), door partijen die tenminste hun inleg terug verwachten (‘social investors’), door partijen die een inflatiebestendig rendement wensen te realiseren met deze investeringen (‘impact investors’) of partijen die (uiteindelijk) concurrerende rendementen beogen*.

Culturele verschillen
Wat dus opvalt, is dat de EVPA zeker niet alleen door filantropen wordt bezocht. Wel is gemeenschappelijk kenmerk van de venture philanthropy praktijk, dat er door de managers geen bonus wordt genoten die gelinkt is aan de financiële performance van de investering. Ook wordt er in de wereld van de VP veel meer samengewerkt dan in de keiharde wereld van private equity, waar men elkaar vooral als concurrenten ziet. Wel bleken in de workshops nogal wat culturele verschillen tussen de moderne impact entrepreneurs en de in hun ogen zeer bureaucratische NGO’s.

Samenwerking
Waar de definitie van social enterprises , social investors en impact investors, zowel als venture philanthropy voor mijn juridisch brein véél te vaag blijft om ook maar enigszins onderscheidend te kunnen zijn, ben ik na anderhalve dag EVPA wel tot de conclusie gekomen dat men hier vooral komt om samen te werken. Men zoekt elkaar op om samen tot betere investeringen te komen. Daarbij worden stichtingen die ‘mensen in het veld’ hebben in een bepaalde geografische locatie, gekoppeld aan investeerders en business plannen. Want essentieel bij venture philanthropy is dat investeringen heel zwaar gemonitord worden en dat vergt lokale contacten. Er worden hier ‘deals’ gezocht, want wat het aller-moeilijkste blijkt is het vinden van de juiste ‘investment opportunity’. Ik trof partijen, die binnen hun eigen gelederen zowel een ‘foundation’ hebben die op non profit basis werkt en een investeringsfonds dat op commerciële termen werkt. Daarbij gaat het er niet om dat de rendementen van de laatste ‘terugstromen’ naar de non-profit organisatie, maar juist dat het vermogen opnieuw wordt aangewend voor venture philanthropy. Natuurlijk rijst daarbij de vraag of en onder welke omstandigheden deze mix van verschillende activiteiten onder het ‘charity’/ ANBI kader kan worden gebracht. Over dit soort (fiscaal-)juridische uitdagingen ging de bijeenkomst echter in het geheel niet.

Overheid
Het plenaire programma bood ook voer voor samenwerking met de overheid. Paul Carttar, tot voor kort directeur van Obama’s Social Innovation Fund, brak een lans voor samenwerking met de overheid. Impact is nooit een key driver voor besluitvorming op het niveau van de overheid; impact vraagt een risicovolle benadering en een zuivere focus op een objectief beoordelingsvermogen om de kantelpunten in de maatschappij te vinden. De overheid is daar van nature niet toe in staat, nu andere (meer conservatieve ) belangen prevaleren. In het model van het Social Innovation Fund wordt samengewerkt met private partijen om invulling te geven aan deze missie, waarbij de overheid een deel van de fondsen ter beschikking stelt (bij wijze van ‘grant’). De non profit sector wordt hiermee uitdrukkelijk bevorderd door de overheid.

Social Entrepeneur
Als voorbeeld van een Social Entrepreneur gold de Noorse sympathieke erfgenaam en CEO van het Ferd imperium, Johan Andresen, die met behulp van middelen en werknemers van Ferd een divisie heeft toegevoegd (Ferd Social Entrepreneurs) die vele Noorse sociale ondernemers helpt katalyseren. Een bevlogen en serieuze man, die er nog maar weinig plezier in heeft om ‘zijn volgende miljoen te verdienen’.

Social Business Initiative
Ook de Europese Commissie heeft het onderwerp tot prioriteit verheven: de Social Business Initiative is een ambitieus plan met een hele reeks maatregelen ter bevordering van social businesses in Europa. Een voorstel waar veel van wordt verwacht is de Regulation voor European Social Entrepreneurship Funds, krachtens welke investeringsfonden die meer dan 70 procent van hun activa in social enterprises investeren een Europees ‘paspoort’ krijgen voor de gehele EU. Dit plan stuit echter op weerstand vanwege het feit dat er oneerlijke concurrentie wordt verwacht van deze mogelijkheid in tax havens binnen Europa. Dit was echter wel het enige punt van juridische ‘zware kost’ tijdens deze conferentie. Er moest immers vooral genetwerkt worden, in de sfeervolle stad Dublin.

* Dit schrijft de CEO van de EVPA, Kurt Peleman, in Philanthropy Management, fall 2012, p. 10.