Henk van Stokkom Oeuvreprijs (editie 2022-2023)

Henk van Stokkom behoort al bijna drie decennia tot een van de onafhankelijkste geesten in onze filantropie. Zijn financiële inzicht en analytische vermogen paart hij aan nuchterheid en een volledig gebrek aan respect voor ‘autoriteiten’, maar ook aan een grote liefde voor natuur en hoe je daarmee verantwoord om moet gaan. Hij werkte van zijn twaalfde tot achttiende onbezoldigd bij de boswachter van Stichting Het Limburgs Landschap in het Cannerbos in Maastricht. Daarna studeerde hij af als ingenieur in Agricultural Business Administration: een combinatie van besturen, finance en maatschappelijke betrokkenheid die als een rode draad door zijn leven zou lopen.  

Ook in de bijna kwart eeuw - tot 2007 - dat Van Stokkom actief was in de sfeer van termijnmarkten en fondsbeleggingen, kwam zijn betrokkenheid bij de samenleving duidelijk tot uiting. Zo ondernam hij eind jaren negentig enkele, overigens vruchteloze, pogingen om Social Responsible Investing (SRI) namens Salomon Smith Barney in Nederland op de kaart te krijgen. Daarover zegt hij zelf: “Leuk bedacht, maar slechte timing.” Andere initiatieven in die periode waren meer succesvol. Zo wist hij de Stichting Liberty ervan te overtuigen om geld te stoppen in de samenwerking tussen ICS en Harvard University in het kader van het onderzoek naar de effecten van 'deworming' bij kinderen in de regio Busia (West-Kenia). Inmiddels zijn succes en resultaten van dat onderzoek zelfs door sceptici als Bill Easterly geroemd (in het boek 'A White Man's Burden') en is deworming in wereldwijd succesvol ingevoerd.
 
Vanaf de mid jaren negentig begon Van Stokkom zijn financiële en bestuurlijke gogme ook in te zetten als adviseur voor filantropische fondsen vanuit zijn eigen consultancy, gevestigd in de voormalige ketelmakerij aan de schilderachtige Kuipershaven in Dordrecht.
Vanaf het begin in 1995 was Van Stokkom betrokken als adviseur van het bestuur van wat in 2015 Stichting Dioraphthe ging heten: een fusie van de stichtingen Liberty, Dijkverzwaring, Dioraphte en Continuendo Musarte. Dit vermogensfonds steunt goede doelen in vijf landen: Nederland, Ethiopië, Kenia, Oeganda en Malawi. Het draagt financieel bij aan programma’s en projecten voor sociale initiatieven in Afrika en in Nederland, wetenschap & onderzoek, podiumkunsten en cultureel erfgoed.
Van 2015 tot 2021 was hij er directeur bedrijfsvoering (COO) en projectadviseur Wetenschap & Onderzoek, Sociale Initiatieven in Nederland en Sociale Initiatieven in Afrika. Sinds vorig jaar, toen het stokje werd overgegeven aan Jasmijn Melse, is Van Stokkom voor Dioraphte nog actief als projectadviseur voor de portefeuilles van maatschappelijke initiatieven in Afrika en – samen met Mustapha Charifi – maatschappelijke initiatieven in Nederland.
 
Met zijn enorme ervaring was Van Stokkom een bekende verschijning in de filantropiesector: kritisch en niet bang om politiek incorrecte opinies onder de neus van bestuurders te wrijven. Een eigenschap die al snel leidde tot de invitatie van voormalig hoofdredacteur Edwin Venema om columnist van De Dikke Blauwe te worden, een rol die Van Stokkom dertien jaar met verve vervulde (2007-2020). Het leverde een stroom aan uiterst lezenswaardige cursiefjes op. En soms gedoe, zoals rond de kritische vragen die hij stelde over de Maatschappelijke Alliantie, die zich in de relatie met haar partnerende vermogensfondsen behoorlijk vergaloppeerd bleek te hebben. Het leidde tot een scherp artikel in Follow the Money.
Ook zijn afkeer van de stroming ‘effective altruism’, dat tien jaar geleden erg ‘en vogue’ was in de filantropie, heeft Van Stokkom nooit onder stoelen of banken gestoken. Hij sloot zich aan bij de visie van Thomas Wells: “Why effective altruism is not effective” en van wetenschapper Josette Daemen (“Pas op voor al te effectieve altruïsten”). Die kritische houding gold ook zeker corporates in hun filantropische escapades, zoals de Community Life Centers die Philips beloofde te ondersteunen, onder andere in Ethiopië. Typisch voor Van Stokkom om na verloop van tijd nog eens te controleren wat er allemaal van die mooie beloften terecht was gekomen… (niets, in dit geval).
 
Vermeldenswaardig is zeker Van Stokkoms lidmaatschap van de Raad van Advies van Evidence Action. Als enige niet-wetenschapper kan hij er al zijn expertise en de door vele jaren - met ‘boots on the ground’ in Afrika - persoonlijke geslepen ervaring kwijt bij deze organisatie, die (risico)modellen ontwikkelt voor maatschappelijke interventies in ontwikkelingslanden. Het terugdringen van armoede en het stimuleren van groei in deze landen vereist strategische, hoogwaardige investeringen van schaarse middelen, of deze nu afkomstig zijn van donoren, regeringen of gemeenschappen. Interventies om de last van armoede te verminderen, moeten grondig worden geïdentificeerd, getest en opgeschaald om kosteneffectief te zijn en een grote impact te hebben. Zo helpt Van Stokkom de kloof te overbruggen tussen rigoureus onderzoek en pilot-interventies aan de ene kant en geïnstitutionaliseerde programma's aan de andere kant. Door je te concentreren op veelbelovende, bewezen innovatie werkwijzen kun je programma’s ondersteunen die meetbaar effectief zijn. En door te proberen de uitdaging van schaal op te lossen, kun je heel veel mensen in ontwikkelingslanden een kosteneffectieve impact bieden.
 
Een laatste, sprekend voorbeeld van de combinatie van finance & samenleving die Van Stokkom zo typeert, is zijn bestuurslidmaatschap van de Sint Antonius Stichting, eigenaar van AHAM Vastgoed, een van de grootste huizenbezitters in Amsterdam. AHAM is geconsolideerd honderd procent eigendom van de Sint Antonius Stichting en de resultaten die behaald worden met vastgoed komen geheel ten goede aan … goede doelen. Via Sint Antonius Stichting Projecten worden diverse sociale organisaties ondersteund.
 
De bijzondere eigenschappen van Henk van Stokkom, zowel in zijn rol als betrokken adviseur en bestuurder als in die van ‘luis in de filantropische pels’, wil de jury van De Dikke Blauwe 100 eren in een Oeuvre Prijs. Die brengt tot uitdrukking welke verdiensten hij heeft gehad en nog steeds heeft, ook in zijn langzame aanloop naar het ‘pensioen’, voor de Nederlandse filantropie. Deze prijs komt hem dus con amore toe. Waarvan acte.
 
Jury DDB100, editie 2022-2023