Wim Pijbes: ‘Alles begint met vertrouwen’

‘Wim Pijbes mag met miljoenen van schatrijke familie strooien in cultureel Rotterdam’, kopte De Volkskrant 2,5 jaar geleden toen hij aantrad als directeur van de Stichting Droom en Daad. Dat klinkt een beetje oneerbiedig, want strooien is het zeker niet. Pijbes zet in Rotterdam dromen om in daden door slim te investeren in cultuur. En zeker niet met blanco cheques. ‘Wie met ons in zee gaat, krijgt ons erbij’, zei Pijbes destijds. En dat is zijn kernboodschap tijdens Civil Power 2019: de moderne mecenas wil betrokken zijn.

Het recente voorbeeld van de discussie rondom Droom en Daad en de gemeente over de financiering van het museum Boymans van Beuningen laat zien dat er echt maatschappelijk behoefte is aan een goed antwoord op de vraag: hoe democratiseren we filantropie? Want als we hierop geen goed antwoord vinden, dan komt ofwel de 40 tot 50 miljoen niet beschikbaar voor de uitdagingen van Rotterdam, of met die 40 tot 50 miljoen krijgt iemand onaanvaardbaar onbekende invloed op de koers van een museum in Rotterdam. Wat Rotterdam moet willen is dat grote en kleine filantropen hun bijdrage op een algemeen aanvaarbare manier leveren aan de ontwikkeling van deze stad. Maar wat Rotterdam vooral moet doen is vieren dat zoveel mensen graag en met veel plezier een bijdrage leveren aan deze stad!

Mecenassen geven geen blanco cheques meer, maar willen betrokkenheid. Maar politici zijn argwanend over de intenties van de gevers.

‘We nemen geen aanvragen in behandeling. We dekken ook geen tekorten voor volgende exposities of voorstellingen. Wie met ons in zee gaat, krijgt ons erbij. Wij zeggen niet: hier heb je een bedrag, los het maar op. We beheren ‘conscious capital’, bewust kapitaal: we zijn een betrokken investeerder, we willen dat het goed met je gaat. Zo goed dat we ons op termijn kunnen terugtrekken. We verwachten geen financieel, maar maatschappelijk rendement.’ Dat zegt oud-Rijksmuseum-directeur Wim Pijbes over de werkwijze van Stichting Droom & Daad, een maatschappelijk investeringsfonds gericht op de stad Rotterdam en gefinancierd door de familie Van der Vorm, in de Volkskrant.

‘Stop nou met dat gemekker over subsidies en kijk naar de nieuwe kansen die filantropie mede biedt om je financiering een nieuw fundament te geven’. Dat was kort samengevat de boodschap die Wim Pijbes afgelopen zondag meegaf aan de Nederlandse cultuursector. Pijbes, bekend als oud-directeur van het Rijksmuseum, is sinds begin 2017 actief als directeur van Droom & Daad, het vermogensfonds van de Rotterdamse familie Van der Vorm. Pijbes was in Buitenhof naar aanleiding van de presentatie die hij deze week geeft in Berlijn op The Art Leaders Network: een conferentie-serie georganiseerd The New York Times. Pijbes heeft het daar over ‘The Future of Giving’ en refereert aan de nieuwe filantropen en filantropische fondsen die een morele verplichting voelen om hun vermogen (deels) weer terug te geven aan de samenleving.

De aan de Nieuwe Maas gelegen Fenixloods II wordt vanaf 2020 verbouwd tot een museum gewijd aan de miljoenen mensen die vanuit Rotterdam Europa verlieten om elders een nieuw bestaan op te bouwen. Het nieuwe project wordt gefinancierd door Droom & Daad, het vermogensfonds van de Rotterdamse familie Van der Vorm. Wim Pijbes, de voormalige directeur van o.a. het Rijksmuseum en directeur van Droom en Daad sinds begin 2017, maakte de plannen gisteren bekend. Het is de bedoeling dat het museum in 2023 opent.

Maatschappelijke impact zou onderdeel moeten zijn van de voorwaarden om een ANBI te worden. Hiervoor pleit Karen Maas van het Impact Centre Erasmus in een interview met het Erasmus Magazine. Maas: ‘Het is vooral gek dat iedereen zomaar een stichting kan oprichten. Niemand controleert of jouw organisatie daadwerkelijk impact heeft.’

Voormalig Rijksmuseum-directeur Wim Pijbes wordt directeur van een recent opgericht vermogensfonds, stichting Droom en Daad. Volgens de KvK staan twee leden van de bekende Rotterdamse familie Van der Vorm geregistreerd als bestuursleden: Martijn en Carel Ole van der Vorm. De Van der Vorm-familie behoort de vermogendste van Nederland en is bekend van de stichting Verre Bergen.