Ontbazen: de hobbels en hindernissen van zelfsturing

Hebt u al geprobeerd uw organisatie ‘zelfsturend’ te maken? Dat gaat niet vanzelf, blijkt. Alweer een tijdje terug raakte ik in de ban van een nieuw managementboek. Of eigenlijk van een nieuwe beweging. Het leidend principe is dat de meeste mensen veel beter werken wanneer ze zelf verantwoordelijk kunnen zijn voor de manier waaróp ze werken. Zonder dat er een leidinggevende in de weg loopt, zeg maar. Smulzaam opgeschreven met vele voorbeelden van succesvolle voorlopers.
 
Meteen doen, dacht ik dus. Maar ik raakte gaandeweg ontmoedigd, toen ik de in mijn ogen wel wat al te rigide systemen ontdekte die allerlei consultants ondertussen hadden opgetuigd om te helpen die zelfsturing in te kunnen voeren. En dus liet ik het er een beetje bij - ik raadde iedereen weliswaar aan om dat boek te lezen. Maar de meesten vielen na de eerste bladzijden geeuwend in slaap. Werkgroepjes vielen al snel stil, wegens te veel ander werk dat ook moest gebeuren. Dat zelfsturen bleef al met al een beetje een lauwe bedoening. Ik hield er weliswaar blauw haar aan over, maar dat is een behoorlijk irrelevante impact.
 
Afgelopen week kwam dan toch een doorbraak. We waren met onze collega’s uit Afrika een aantal dagen bij elkaar om te onderzoeken hoe we ons werk nóg beter kunnen doen. Een van de aanleidingen daarvoor was het onverwachtse overlijden van ons dierbare ‘hoofd Afrika.’ Een trotse Burkinabé die de afgelopen jaren vanuit New York onze acht Afrikaanse landendirecteuren aanstuurde. Omdat wij van binnenuit doorgroeien belangrijk vinden, was het een spannende tijd. Want wie zou zijn opvolger worden? Iedereen zette het beste beentje voor. Het had net zo goed een onaangename wedstrijd kunnen worden.
 
Maar uiteindelijk merkte een van mijn wijze collega’s op dat we in ons eigen werk dag in dag uit miljoenen mensen die in armoede leven voorhouden dat ze voor oplossingen voor hun vraagstukken nooit op anderen moeten wachten. Maar dat zij die juist zelf, met elkaar, aan kunnen pakken. En dat het eigenlijk best raar zou zijn, als wij als organisatie daarin niet ook een voorbeeld kunnen laten zien. Toen viel het kwartje pas echt. Uiteindelijk wisten we het allemaal zeker: dat deze acht directeuren het sámen kunnen. Zonder hoofd dat de knopen voor ze doorhakt. Als lijf met acht vrolijk verschillende ledematen. Dat we daarbij hobbels en hindernissen gaan tegenkomen, lijkt ons helder. Maar dat hoort er gewoon bij. Ik kan haast niet wachten om te ontdekken hoe dit verder gaat…
 
P.S. gelukkig is er voor wie liever geen 400 pagina’s doorkauwt inmiddels ook een korte, geïllustreerde versie van dat briljante boek en volop vertalingen.