Bedrijfsfilantropie is meer dan een instrument

De Volkskrant kopt 'Bedrijven spekken grote goede doelen met 33 miljoen euro'. Inmiddels heeft De Dikke Blauwe al aandacht besteedt aan het feit dat die 33 miljoen euro een fractie is van het totaal wat bedrijven geven (rond 2 miljard, inclusief maatschappelijke sponsoring). Wat buiten beschouwing is gelaten zijn de verschillende motieven waarom bedrijven geven en wie beslist binnen het bedrijf. Dat is echter wel fundamenteel, omdat dit invloed heeft op hoeveel bedrijven geven en wat ze precies doen. 

We zitten midden in de zesde uitstervingsgolf, beweren milieuwetenschappers. Wel, dat is schromelijk overdreven. Volgens het IUCN zijn sinds het jaar 1500 zo’n 850 soorten uitgestorven. Dat is anderhalve soort per jaar. De grootste groep waren slakjes. En niemand weet hoeveel soorten er eigenlijk zijn. Schattingen lopen op tot 10 miljoen. Daarvan zijn er 1,8 miljoen wetenschappelijk beschreven. Van die 1,8 miljoen is sinds 1500 dus 0,05 procent verdwenen. Van uitsterven is vooralsnog geen sprake. Wél worden populaties steeds kleiner en neemt de káns op uitsterven toe. 

Veel organisaties zijn, bijna krampachtig, op zoek naar hun ‘Why’, een begrip geïntroduceerd door managementgoeroe Simon Sinek. Waar het op neer komt is de vraag: waartoe zijn wij op aarde? Dit wordt ingegeven door de sterke behoefte van veel mensen aan een ‘stip op de horizon’ (excuus voor dit jeukjargon). In de meeste missie gedreven organisaties, zoals Goede Doelen, is dat geen issue. Waar men voor of tegen is, is meestal kristalhelder. 

In een land waarin eenzaamheid steeds meer tot een maatschappelijk vraagstuk wordt verheven gaat de overheid er voor zorgen dat we elkaar straks niet meer mogen bellen om daar iets aan te doen. Het call enter dat de opdracht van de gemeente krijgt om met eenzame mensen afspraken te maken voor een huisbezoek krijgt het moeilijk als het aan Mona Keijzer ligt. Ze betoogde deze week een ‘bel me wel register’ en het SBS6 programma Hart van Nederland zocht snel uit dat daar heel veel maatschappelijke steun voor is. 

Megafraude besmet goede doelen, kopte kwaliteitskrant Trouw recent. En noemt het goede doel waar ik voor werk vervolgens vrolijk met naam en toenaam in de openingszin. En natuurlijk is dat niet fijn. Want hoewel het, als je de krant goed leest, duidelijk is dat die megafraude niet bij ons is gepleegd, raakt onze naam en reputatie op die manier toch ietwat besjoemeld. En wat is dan wijsheid? Niet poetsen in een vlek, zeggen communicatiedeskundigen. Dan wordt ‘ie alleen maar groter. Als je je gaat verdedigen, lijkt het immers net alsof je iets fout hebt gedaan. ‘Zwijgen is beter.’

Op de internationale Fundraising Summit in Londen op 5 juli 2018 is een verklaring aangenomen over ethische principes in fondsenwerving. Het is een interessant document en gaat niet alleen over de grotere principes, maar ook welke standaarden voor de praktijk daaruit voortvloeien. De standaarden zijn vrij algemeen en zeggen wat over fondsenwervers hun werk zien. Dat is in het buitenland niet zoveel anders dan bij ons. Principes als eerlijkheid, respect, integriteit, transparantie en verantwoordelijkheid kent iedereen en als die in de praktijk met voeten worden getreden is de verontwaardiging ook groot.

We zouden het bijna vergeten: niet alleen arme mensen werken aan hun toekomst. En niet alleen grote filantropen en ngo’s helpen hen daarbij. Ook overheden van rijke landen gaven nooit zoveel uit aan ontwikkelingshulp. In 2017 was dat maar liefst 146,6 miljard dollar. Dat blijkt uit cijfers vanhet ‘Development Assistance Committee’ DAC. Dit is een organisatie bínnen de club van 36 rijkste landen, de ‘Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling’ OESO. 

Sponsoring werkt vooral wanneer men zich richt op positieve associaties. Op het moment dat een partnership als negatief wordt begrepen door de consument werkt het tegen. Alleen is het publiek natuurlijk niet eenvormig in zijn mening en zal een deel iets wel accepteren en een ander deel niet. Wie er wint bij controversiële partnerships is de vraag?

De afgelopen weken konden we in verschillende media lezen over de gevolgen van ‘bad governance’ of, vrij vertaald, het ontbreken van goed bestuur en toezicht in de filantropische sector. De Dikke Blauwe kopte op 5 september jl.: ‘OM eist ongekend zware straffen tegen ANBI-bestuurders’. In de besproken zaak worden twee bestuurders verdacht van het misbruiken van de stichtingsvermogens door het indienen van miljoenen aan valse facturen. Nu wil ik het hier niet verder over deze zaak hebben, die even ernstig als - gelukkig - uitzonderlijk lijkt. Dit en andere incidenten rond ANBI’s onderstrepen echter de cruciale rol van goed bestuur en toezicht (hierna: goed bestuur) bij ANBI’s. Naast dat goed bestuur een ANBI voor rampen en schandalen kan behoeden, is het ook cruciaal voor het optimaal functioneren van de organisatie. Dit onderwerp behoeft meer aandacht. 

Intrigerende cross-overs (sector overschrijdende carrièrestappen), je ziet ze af-en-toe. Verleden jaar bijvoorbeeld toen de burgemeester van Bunnik, Hans Martijn Ostendorp, directeur van betaald voetbalclub De Graafschap werd. Of wat dacht u van Pier Eringa, nu de baas bij ProRail en daarvoor gemeentesecretaris, ziekenhuisbestuurder en politiechef. Of Roger van Boxtel die via de politiek en een ziektekostenverzekeraar bij de Nederlandse Spoorwegen terecht kwam. Intrigerende loopbanen, maar in Nederland toch nog relatieve uitzonderingen. Jammer, want volgens mij kunnen dergelijke transfers wel eens heel goede impulsen aan organisaties (én loopbanen) geven.