Nieuwe Geefwet: filantropie nadrukkelijker in beeld

AMSTERDAM (22 september) - Met het presenteren van de Miljoenennota zijn ook de plannen voor de nieuwe ‘Geefwet' bekendgemaakt. Deze wet moet alle fiscale faciliteiten voor het geven aan goede en maatschappelijke doelen stroomlijnen. "Een stap in de goede richting", zo omschrijft Steven van Eijck, voorzitter van de Stichting Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie (SBF), de kabinetsplannen voor de nieuwe Geefwet. "Nu de overheid zich terugtrekt uit allerlei terreinen komt de filantropie nog nadrukkelijker in beeld."


Meer ruimte voor commerciële activiteiten

Het filantropieconvenant ‘Ruimte om te geven', dat SBF en kabinet in juni sloten, heeft bij de invulling van de nieuwe Geefwet een belangrijke rol gespeeld. Zo komt er in de Geefwet meer ruimte voor commerciële activiteiten van Algemeen Nut Beogende Instellingen (ANBI's). Een langgekoesterde wens die voordelig is voor bijvoorbeeld een museumwinkel of een theatercafé. Daarnaast wordt het (cultureel) ondernemerschap bevorderd door het verruimen van fiscale faciliteiten.


Giftenaftrek in vennootschapsbelasting

Een voorbeeld daarvan is het aanpassen van de giftenaftrek in de vennootschapsbelasting (Vpb). De huidige drempel van € 227,- vervalt en de aftrek wordt mogelijk tot 50% van de winst, tot een maximum van € 100.000,-. Ook komt er een verruiming van de vrijstelling voor stichtingen en verenigingen in de Vpb. Hierbij wordt de winstgrens verhoogd van € 7.500,- naar € 15.000,- per jaar en wordt het maximum verdubbeld naar € 75.000,- over vijf jaar. Maatregelen die het schenken aan goede doelen aantrekkelijker maken.


Vrijwilligersvergoeding

Er komt ook een codificatie van de aftrek van de vrijwilligersvergoeding. Hierdoor wordt het voor de vele collectanten in de sector, maar ook alle andere vrijwilligers, duidelijker wanneer ze voor een vergoeding in aanmerking komen.


Liberalisering kansspelmarkt

"Er is goed overleg geweest met het kabinet over de uitgangspunten van de Geefwet", zegt Steven van Eijck. "Ik blijf wel kritisch over de plannen van het kabinet om de kansspelmarkt te liberaliseren. Wij vrezen immers dat hierdoor de goede doelenloterijen minder inkomsten krijgen en daardoor minder kunnen afdragen aan de goede doelen."


De Geefwet in het kort


ANBI-status en commerciële activiteiten

De uitoefening van commerciële activiteiten is niet langer een beletsel voor het verkrijgen of behouden van de ANBI- status. Het is beleid van dit kabinet om gesubsidieerde instellingen, bijvoorbeeld in de culturele sector, minder afhankelijk te maken van gemeenschapsgeld. Dit heeft tot gevolg dat veel instellingen een groter deel van hun inkomsten zelfstandig zullen moeten gaan vergaren. Er komt daarom een ruimhartiger beleid met betrekking tot commerciële activiteiten van ANBI's. Het uitgangspunt hierbij zal zijn dat commerciële activiteiten, waarvan de opbrengsten ten goede komen aan het algemeen nuttige doel, niet in de weg staan aan de ANBI-status.


Als bijvoorbeeld een theater dat als ANBI is aangemerkt (voor ten minste 90% gericht op het algemeen nut), horeca-activiteiten gaat ontplooien in zijn pand om de begroting sluitend te krijgen, zullen die activiteiten de ANBI-status van het theater niet in gevaar brengen, zolang de horecaopbrengsten maar ten goede komen aan het algemeen nuttige doel van het theater.


Vennootschapsbelasting

De giftenaftrek in de vennootschapsbelasting wordt aantrekkelijker gemaakt. Zo vervalt de drempel van € 227,-. Verder wordt het totale bedrag dat per jaar als aftrekbare gift kan worden aangemerkt, verhoogd van maximaal 10% van de winst naar maximaal 50%, waarbij het totaal aan aftrekbare giften per jaar niet meer mag bedragen dan € 100.000,-. Ter stimulering van het cultureel ondernemerschap wordt de aftrek van giften aan ANBI's die als culturele instelling zijn aangemerkt nog verder gestimuleerd.


Uitgangspunt in de vennootschapsbelasting is dat ondernemingswinsten moeten worden belast. Een uitzondering hierop is de vrijstelling voor ANBI's en SBBI's (Sociaal Belang Behartigende Instellen, lees: sport- en muziekverenigingen, scouting e.d.) waarbij een algemeen maatschappelijk of sociaal belang op de voorgrond staat en het streven naar winst slechts van bijkomstige betekenis is. Door diverse wijzigingen in vrijstellingsdrempels ontstaat nu een generieke vrijstelling voor alle stichtingen en verenigingen met beperkt winstgevende ondernemingsactiviteiten (drempel 15 mille).


ANBI's, SBBI's en andere stichtingen en verenigingen die via (cultureel) ondernemerschap hun eigen inkomsten genereren worden op deze wijze niet meer geconfronteerd met de gebruikelijke administratieve en financiële rompslomp. Voorwaarde blijft wel dat de behaalde winst de grens van € 15.000,- niet overschrijdt. Ook zal de vraag of door de ondernemingsactiviteiten van de ANBI of SBBI het algemeen of sociaal belang nog wel op de voorgrond staat niet meer beantwoord hoeven te worden. Mogelijke discussies met de Belastingdienst hierover worden zo voorkomen.


Daarnaast wordt aan culturele instellingen de mogelijkheid geboden te kiezen voor een integrale belastingplicht. Stichtingen en verenigingen zijn slechts belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting indien en voor zover zij een onderneming drijven. Daardoor kan er binnen een stichting sprake zijn van een belast ondernemingsdeel en een onbelast niet-ondernemingsdeel.


De mogelijkheden om een (her)bestedingsreserve te vormen worden verruimd. Deze verruiming geldt voor culturele instellingen en voor verenigingen en stichtingen die een sociaal belang behartigen en de winsthoofdzakelijk realiseren door de inzet van vrijwilligers (zoals sportverenigingen of de scouting). Toevoegingen aan de bestedingsreserve leiden tot uitstel van de heffing van vennootschapsbelasting. Als de reserve volledig wordt aangewend, kan zelfs sprake zijn van afstel van belastingheffing.


Definitie ANBI

Het kabinet vervangt de huidige open norm voor ‘algemeen nut' door een meer ingeklede definitie daarvan. Een vennootschap met in aandelen verdeeld kapitaal, een coöperatie of een onderlinge waarborgmaatschappij kunnen in ieder geval niet als ANBI kwalificeren. Wat onder ‘algemeen nut' moet worden verstaan is inmiddels, onder meer via de rechtspraak, voldoende uitgekristalliseerd. Dit blijkt ook uit het feit dat in de meeste jurisprudentie niet het doel zelf ter discussie staat, maar veelal de vraag of daarbij sprake is van het dienen van een algemeen belang of van een particulier belang. Wellicht ten overvloede wordt erop gewezen dat een instelling niet alleen een in de wet genoemd doel moet beogen, maar dit ook uitsluitend of nagenoeg uitsluitend (ten minste 90%), zowel statutair als feitelijk moet doen.


Codificatie voorwaarden vrijwilligersvergoeding

De vrijwilligersregeling in de Wet op de loonbelasting 1964 wordt ook van toepassing op ANBI's. Hierdoor kunnen ook ANBI's die wel aan de vennootschapsbelasting zijn onderworpen voor hun vrijwilligers gebruikmaken van de faciliteit.


Multiplier giftenaftrek (IB/Vpb)

Ter stimulering van de fondswerving door culturele ANBI's, wordt een ‘multiplier' geïntroduceerd in de giftenaftrek in zowel de inkomstenbelasting als in de vennootschapsbelasting voor giften aan culturele instellingen. Hierdoor mogen giften aan een dergelijke ANBI ten behoeve van de giftenaftrek in de inkomstenbelasting onbegrensd en in de vennootschapsbelasting tot een gezamenlijk bedrag van maximaal € 5000,- worden vermenigvuldigd met een factor 1,5. Met deze maatregel wil het kabinet ondernemerschap bij culturele ANBI's extra stimuleren. In verband met staatssteunaspecten wordt de multiplier in de giftenaftrek wel nog ter goedkeuring voorgelegd aan de Europese Commissie.


Voor de multiplier in de giftenaftrek in de inkomstenbelasting en in de vennootschapsbelasting geldt een tijdslimiet van vijf jaar. Daarna zal de regeling worden geëvalueerd.


SBBI's

Aan het onderscheid in fiscale behandeling tussen ANBI's en SBBI's wordt niets veranderd. Hoewel het kabinet het maatschappelijk belang van SBBI's onderkent, vormen afbakeningsproblemen met ANBI's (hoe onbaatzuchtig zijn giften aan de sportvereniging?), budgettaire problemen (vrijstellingen voor SBB's zouden 350 mln. Belastingderving opleveren) en operationele problemen (de Belastingdienst kan dit helemaal niet aan) een te groot struikelblok.


Kabinet en SBF

Kabinet en sector, vertegenwoordigd door de SBF, zullen de komende jaren in overleg een gezamenlijke visie ontwikkelen op het gebied van de transparantie van en het toezicht op de goede doelenorganisaties en hoe dat verbeterd kan worden. In het convenant ‘Ruimte voor geven' is afgesproken dat de overheid en de filantropiesector beter gaan samenwerken zodat de gezamenlijke maatschappelijke inzet toe zal nemen. Dit zal onder meer plaatsvinden door veelvuldiger afstemming te zoeken over beleid dat goede doelen aangaat en door op lokaal niveau meer aansluiting te zoeken tussen projecten van (lokale) overheden en van filantropische instellingen.


De SBF en het Ministerie van Financiën zullen tweemaal per jaar gezamenlijk de samenhang en de uitvoering van fiscale wetgeving die in het bijzonder de filantropische sector raakt, bezien. Ook is afgesproken dat de SBF zich zal inzetten om een groter deel van de goede doelensector te gaan vertegenwoordigen, zodat de SBF nog meer als een representatieve vertegenwoordiger voor de sector kan optreden.