Waakzame burgerkracht houdt overheden op het rechte spoor

Het is het laatste oerbos van Europa en beroemd onder natuurliefhebbers uit de hele wereld: Białowieża in Polen. Een biodiversiteitsparadijs met 1.200 plantensoorten, bevers, de grootste populatie van de Europese bizon (de wisent), wolven, lynxen, edelherten en bijzondere vogelsoorten. Dit bos wordt, ondanks druk van internationale instanties en deskundigen, in razend tempo gekapt (de overheid is verleid door de financiële winst op korte termijn). Wat wél zou helpen in Polen, is publieke tegendruk. Die is in Polen echter té marginaal om van betekenis te kunnen zijn. De civil society is onvoldoende ontwikkeld. Goede doelen hebben te weinig leden en mobilisatiekracht. De kap gaat derhalve door…
 
Het concept responsible government staat steeds meer onder druk, wereldwijd. Denk maar aan de ontwikkelingen in politiek en bestuur in Turkije, China, Rusland, het Verenigd Koninkrijk, de US, Catalonië… Volatiliteit alom!
 
Deze volatiliteit vraagt om countervailing power van ngo’s: burgerkracht die overheden op het goede spoor houdt. Organisaties die kritisch beschouwen wat er gebeurt. Een les voor onze sector, want ook daarin is het vertrouwen in de overheid in zijn algemeenheid erg groot. Maar laat die politieke volatiliteit niet juist zien dat waakzaamheid geboden is? Wantrouwen is niet goed, maar blind vertrouwen ook niet! Goede doelen/ngo’s kunnen grote waarde hebben als tegenkracht.
 
In minder politiek roerige samenlevingen als (gelukkig) de onze, kan de sector echter ook een goede voorkracht zijn. Een rol die goed bij onze sector kan passen - een rol die mij persoonlijk ook meer aanspreekt. We moeten tenslotte niet alleen dingen tegen willen houden, maar toch ook vóóral onder-aan-de-streep resultaten boeken? Where’s the beef?
 
Met een Kabinet dat bestaat uit vier partijen en een Tweede Kamer gevuld door dertien fracties, is het in Nederland de grote vraag of er voldoende voortgang kan worden geboekt op allerhande thema’s. Polarisering, politisering en daardoor mogelijk besluiteloosheid en stilstand liggen op de loer.
 
Maatschappelijke akkoorden kunnen een belangrijk instrument zijn om een standstill te voorkomen. Bestuursadviseur Hans Ludo van Mierlo schreef in het Financieele Dagblad, ten tijde van de kabinetsformatie, treffend hoe dergelijke akkoorden (breed gedragen) daadkracht kunnen bevorderen.
 
Het Energieakkoord, het Kustpact en de gesprekken die nu gaande zijn over een ‘Deltaplan Biodiversiteit’ (een oploop van wetenschappers, ngo’s en bedrijven, waarbij de politiek voorlopig niet mee mag doen!) zijn de voorbeelden van deze tijd. Voorkracht.
 
Zijn er dan geen nadelen aan verbonden? Jazeker wel, corporatisme ligt op de loer, democratische besluitvorming wordt er potentieel door uitgeschakeld. Een thema waar minister-president Rutte in de Eerste Kamer verleden week aan refereerde. De politiek moet het laatste woord hebben en houden, zo hoort dat in een democratie!