Wees wijzer

Op de drempel van de verkiezingen proberen allerlei organisaties en koepels hun belangen te agenderen door middel van een ‘wijzer’: een online vergelijkingstool dat de politieke partijen tegen het licht houdt van een specifiek onderwerp of domein. Er zijn al zoveel ‘wijzers’ (kinderrechten, vluchtelingen, duurzaamheid, mensenrechten, en ga zomaar door) dat een zekere wijzermoeheid zich intussen van Nederland heeft meester gemaakt. Ook vanuit het Land van Goed Doen worden allerlei wijzers gelanceerd. En er wordt ook gemopperd: filantropie of privaat initiatief zul je in geen enkel verkiezingsprogramma aantreffen. Mooie praatjes in Den Haag over de participerende burger die vervolgens integraal genegeerd wordt!
Is dat erg, dat gebrek aan aandacht? Welnee. Wees blij.

Enige weken geleden al waarschuwde oud-politica Femke Halsema voor dat wat wanhopig aandoend gehengel naar aandacht van politiek en overheid. Haar advies: ga meer uit van eigen kracht!
De geschiedenis van de Nederlandse civil society laat zien dat de ondernemende burger juist door een gebrek aan belangstelling of geld van de overheid (die twee hangen nauw samen) geïnspireerd wordt tot privaat ingrijpen, solidariteit en maatschappelijk ondernemerschap. Zelfs in de hoogtijdagen van de schathemeltjerijke verzorgingsstaat groeide en bloeide de filantropiesector: een fenomeen, want financiering vanuit de collectieve middelen was een drug die voor veel non profits, tot dan toe geheel of grotendeels gedragen door private middelen, té verslavend bleek.
De terugtrekkende overheid liet een spoor van subsidiejunks achter, die tamelijk cold turkey nu weer draagvlak in de samenleving proberen te zoeken. Maar er waren en zijn ook nog heel veel burgerinitiatieven die geheel autonoom hun gang zijn blijven gaan, diep geworteld in de (lokale) grond. Met de spreekwoordelijke poten in de modder, zonder een spoor van wit subsidiepoeder rond de neus…
Het zijn die burgerorganisaties die zich niets gelegen laten liggen aan het politieke opportunisme dat vooral rond de verkiezingen tot hysterische hoogten stijgt. Het zijn die organisaties die weten dat elke periode in de geschiedenis wordt gedomineerd door ofwel een sterke overheid ofwel markt. De civil society, met in haar kloppend hart de filantropie, staat al eeuwen in het midden van de machtsbalans en manifesteert zich als dempende, controlerende en verbindende schakel. Autonomie is daarom een groot goed (wat overigens iets anders is als opereren in een vacuüm, maar daarover een andere keer).

We hebben het in deze kolommen al eens eerder gezegd, en zeggen het nu weer: wij maken zelf de dienst uit in het Land van Goed Doen. Die emancipatoire gedachte voorkomt dat wij als sneue pachtboeren op het Binnenhof bij de bestuurlijke adel bedremmeld om belet vragen. Wij hoeven geen goedkeuring van Den Haag. Wij wíllen niet eens in al die politieke agenda’s. We hebben er zelf een.