Transparantie is tweerichtingsverkeer

Transparantie is een veelgebruikte term. Gevers verwachten dat ontvangers transparant zijn. Dat is een ouderwetse en eenzijdige benadering van het begrip transparantie. Stel: je geeft geld aan een fondsenwervende instelling die een opvanghuis runt voor daklozen. Dan mag je verwachten dat ze transparant zijn over hun activiteiten en uitgaven. Ze hebben dus een website en een nieuwsbrief op papier, per e-mail of misschien zelfs via een weblog. Ook verwacht je een financieel verslag met een goedkeurende accountantsverklaring. Maar welke informatie is er eigenlijk beschikbaar over de financiële donor. Hoe transparant is die geldgever nou eigenlijk?

Wie geen geld wil beleggen in de makers van clusterbommen, wil er ook geen geld van aannemen. Zelfs in individuele gevallen is die redenering te volgen. Want zeg nou zelf; welke fondsenwerver voor een kindertehuis zou geld accepteren - zeg €100 - als bekend was dat de gever betrokken was bij kinderporno?

Een voorbeeld op ‘institutioneel’ niveau. Een kindertehuis krijgt geld van een Nederlandse stichting. Die stichting is actief als fondsenwerver voor diverse kindertehuizen. Zij heeft  informatie, foto’s, films en materialen van dat kindertehuis gebruikt voor de fondsenwerving. Enig idee waar, hoe en hoe vaak? Heeft zij gerapporteerd hoeveel geld er is opgehaald voor het kindertehuis? Wat gebeurt er als ze €12.400 heeft opgehaald en het kindertehuis €10.000 nodig heeft?

Als een kindertehuis tekst, films en foto’s aan een andere organisatie levert, zou zij goed geïnformeerd moeten worden over het gebruik daarvan. Fondsenwervers kunnen niet meer volstaan met “hier is de cheque en wees er blij mee”.  Het kindertehuis - c.q. iedere ontvanger van geld - heeft recht op meer informatie van en over de gever. Dus voor internationaal werkende organisaties is een Engelstalige jaarrekening, die beschikbaar is via de website, voortaan een ‘must’.

“Maar wat als een stichting geld geeft uit eigen vermogen?”  Eigenlijk geldt hier hetzelfde principe. Je zou als kindertehuis tenminste moeten kunnen nagaan waar het geld vandaan komt. Is het geld door de gevende stichting verkregen van een familie die het met wapenhandel of kinderporno heeft verdiend? 

Hoe dan ook, de gedachte dat alleen ontvangers verantwoording ‘schuldig’ zijn ten aanzien van de gevers is een te eenzijdig interpretatie van het begrip transparantie. Gevers - met name  fondsenwervers - hebben ook een transparantieverplichting jegens degenen die van hen ontvangen. Niet in het minst om de veel verkondigde gelijkheid tussen gever en ontvanger (..’wij het geld, jullie het werk’..) eindelijk ook inhoud te gaan geven.