SIB-interesse ABN AMRO: schaamlap of verdienmodel?

Grootbank ABN-AMRO lijkt de smaak als financier van de zogenoemde Social Impact Bonds nu goed te pakken te hebben. Opperhoofd Gerrit Zalm mocht dinsdagavond in Nieuwsuur komen uitleggen waarom zijn bank samen met Start Foundation en het Oranjefonds €1,2 miljoen gaat investeren om ex-gedetineerden aan het werk te krijgen. Eerder al participeerde de bank in een Rotterdamse SIB; een derde in Enschede volgt eind deze maand. Vanwaar deze belangstelling?
 
Social Impact Bonds: een, althans voor Nederland, nieuwe manier van financiering om maatschappelijke problemen aan te pakken. In het reïntegratie-project met Veilig & Justitie zullen zo'n 150 ex-gedetineerden intensieve begeleiding in werk of een opleiding krijgen om zo het aantal uitkeringen te verminderen en criminaliteit aan te pakken. 
 
Tachtig procent van de ex-gevangenen heeft een jaar na vrijlating geen werk en velen zijn afhankelijk van een uitkering. De overheid probeert dsu met dit soort reïntegratietrajecten deze groep aan het werk te krijgen. ‘Private partners gaan bijdragen aan reïntegratie van gevangenen en zorgen dat die een baan krijgen. Als dat tot succes leidt, dan keren wij uit’, aldus staatssecretaris Klaas Dijkhoff van Veiligheid en Justitie. Het doel is een forse daling van de recidive met 10 procent en een vermindering van het aantal ex-gevangenen dat afhankelijk is van een uitkering met 25 tot 30 procent. 
 
Met die besparingen betaalt de overheid de investeerders, in dit geval Start Foundation, Oranje Fonds en ABN AMRO, terug en ontvangen zij een rendement. Als het project niet slaagt zijn de private investeerders hun geld kwijt. Bij een Social Impact Bond verschuift het risico dus van de overheid (en de belastingbetaler) naar de investeerder. 
 
ABN Amro wil dit risico wel lopen, verkondigde Gerrit Zalm: ‘Het risico voor de overheid is nul, want als het niet werkt dan kost het ze niks. Voor de belegger is natuurlijk het risico dat het niet werkt en dat-ie z’n geld kwijtraakt. Wij hebben het risico beoordeeld en we mikken op een rendement van 5 procent.’
 
Zalms antwoord en zijn prominente aanwezigheid in de Nieuwsuur-uitzending roept een aantal vragen op. Evenals trouwens de prominente afwezigheid van bijvoorbeeld sociale investeerder Start Foundation, dat als pionier voor SIB’s in Nederland door de Nieuwsuur-redactie kennelijk niet waardig genoeg bevonden was om ook een duit in het zakje te doen. BN’ers doen het namelijk altijd goed op de tv en Zalm weet dat als geen ander. Het is mooi dat hij vol zelfvertrouwen beweert minimaal 5% rendement te kunnen halen op een moment dat feitelijk nog geen enkele SIB in Nederland is afgerond en geëvalueerd. Duidelijk is nu al dat geen SIB dezelfde is en dus ook de risicoprofielen enorm verschillen.
 
Pionier Start Foundation is zich daar vanaf het eerste experiment bewust van geweest en weet dat één zwaluw nog geen SIB-zomer maakt. Een belangrijk verschil met de positie van ABN AMRO is echter dat Start Foundation er niet primair voor het financiële rendement in zit: de maatschappelijk investeerder gaat primair voor haar sociale missie. SIB’s zijn daartoe een middel, geen doel. ABN AMRO heeft als beursgenoteerd bedrijf weer een andere missie en altijd wat aan zijn aandeelhouders uit te leggen. Mooi als je 5% rendement denkt te behalen, maar wat als dat niet (of helemaal niet) gebeurt?
Dan kan Zalm in elk geval tevreden zijn met de publicitaire winst die zijn organisatie overhoudt na aftrek van alle kosten en verliezen, die voor de grootbank vooralsnog echt ‘peanuts’ zijn. Die 5% is het toefje slagroom op de feestelijk opgediende MVO-taart.
 
Profilering van de ‘zachte kant’ van ABN AMRO is dringend gewenst nu iedereen zich nog steeds openhaalt aan de scherpe randjes van het drama in de afgelopen jaren. De reputatie van Rupsjenooitgenoeg en geldgraaierij is te paard gekomen, maar gaat uiteraard slechts te voet weg.
 
Is die uitleg te cynisch? Eens een megalomane dief van de belastingbetaler, altijd een dief? Zeker. De andere zijde van het verhaal is dat ABN AMRO het wel doet: het doet daadwerkelijk aan sociale investeringen. Dat is een belangrijk signaal voor andere banken en investeerders. Dat kan leiden tot een vliegwieleffect, waardoor opeens veel grotere bedragen beschikbaar komen om maatschappelijke problemen op te lossen: ocean money in vergelijking met de swimming pool money van private fondsen. Goed investeren doet goed volgen.
 
En dat financiële rendement? Ach, misschien moeten we het daar voorlopig gewoon even niet over hebben. Eerst die ex-gedetineerden maar eens aan een baan helpen.
 

---

Meer lezen over het SIB-project in Rotterdam waarin Start Foundation en ABN AMRO investeren? Klik hier
Lees de column van DDB-hoofdredacteur Social Impact Peter Scholten: Klik hier
Uitzending van Nieuwsuur van dinsdag 7 juni terugkijken? Klik hier