Niemand hoeft te zeggen dat de lente is begonnen. Dat voel en zie je. Wijlen Martin Bril beschouwde ‘rokjesdag’ als het enige echte begin van de lente. Non-verbaler kun je het nieuwe groeiseizoen niet markeren. Al enige tijd is in (vermogens)fondsenland iets soortgelijks aan de hand. Niet dat de bestuurders zich plotseling schaarser kleden, maar something’s cookin’. Wat?
Niemand hoeft te zeggen dat de lente is begonnen. Dat voel en zie je. Wijlen Martin Bril beschouwde ‘rokjesdag’ als het enige echte begin van de lente. Non-verbaler kun je het nieuwe groeiseizoen niet markeren.
Al enige tijd is in (vermogens)fondsenland iets soortgelijks aan de hand. Niet dat de bestuurders zich plotseling schaarser kleden, maar something’s cookin’. Wat?
Het cliché van vermogensfondsen wil dat dit publiciteitsschuwe en introverte organisaties zijn. Er gaapt een enorm cultureel gat tussen de stille fondsen en de luidruchtige marketingmachines die goede doelen doorgaans zijn. De fondsenwervers moeten het geld ophalen bij het publiek, maar dat hoeven de vermogensfondsen (de hybride daargelaten) helemaal niet te doen. Zij hebben al een vermogen. Dat onderscheid heeft voor- en nadelen.
Behoudens afgedwongen door de ANBI-status, voelen vermogensfondsen niet een natuurlijke, innerlijke drang tot transparantie. Daar zit een praktische component in: de vaak kleine fondsen zitten absoluut niet te wachten op gelukzoekers en vrezen de administratieve druk en rompslomp van al die aanvragen. En soms is transparantie letterlijk dodelijk: de identiteit prijsgeven van grantees in totalitaire regimes is een heel slecht idee.
Werken zonder publieksdruk heeft ook een enorm voordeel: er mag best wat verkeerd gaan met een maatschappelijke investering. Daar kun je van leren en je wordt niet voor het donateurstribunaal gesleept. Er is dus meer durfkapitaal beschikbaar voor maatschappelijke innovatie. Maar hoe zet je dat effectief in?
Er zijn in Nederland niet zo heel veel grote fondsen die solo voldoende slagkracht hebben. Ons fondsenland is als het bedrijfsleven: een paar multinationals, maar verder overwegend (heel) veel kleine mkb’ers. De lente in fondsenland kondigt zich aan doordat steeds meer initiatieven worden ontplooid om dit ‘klein bier’ groot te maken. Die ontwikkeling zien we al geruime tijd: fondsen die beginnen samen te werken op thema’s, pooling van vermogen, de introductie van nieuwe financieringsvormen en de uitwisseling van kennis. Dat laatste niet alleen met peers, maar ook met andere financiers, zoals (lokale) overheden, bedrijven en goede doelen.
Fondsen beginnen zich nadrukkelijker in het publieke debat te mengen als het gaat om de grote noden van deze tijd. Het congres van Europese koepel EFC afgelopen zomer in Amsterdam was daar een indrukwekkend voorbeeld van. Het zijn de tekenen des tijds: de fondsen emanciperen van ingetogen spaarpotjes naar vocale changemakers.
Natuurlijk zien we die ontwikkeling niet over de volle breedte. Zoals in elke evolutie zijn er trendsetters en trendvolgers. Ook in Nederland is er een relatief kleine kopgroep die relatief ver op het grote peloton aan kleinere (familie)fondsen voorligt. Maar hun initiatieven strekken tot inspiratie.
Het rapport ‘Van Capacity Building naar Funding Plus’ - onze Top Story van deze week - is een klinkend voorbeeld van de fondsenlente. Hierin komen alle centripetale ontwikkelingen samen: kennisdeling, efficiencyverbetering bij zowel fondsen als aanvragers en innovatieve financieringsvormen. Het gaat om handvatten voor organisatieontwikkeling en financieringsstrategie. Met onderzoek, rapport en aanbeveling dragen de auteurs Suzanne Kooij en Deny de Jong nadrukkelijk bij aan structurele verbeteringen in de gangbare werkwijze van vermogensfondsen: losse projectfinancieringen die als eenzame silo’s in het fondsenland staan zonder lerend vermogen. Kooij en De Jong schetsen mogelijkheden om uit de maatschappelijk verliesgevende ‘projectencaroussel’ te stappen. Suzanne Kooij schreef vorig jaar al een van de best gelezen artikelen in De Dikke Blauwe over dit onderwerp. Dat maakte flink wat los en ook voor de voorstellen in het rapport bestaat bij een aantal fondsen enthousiasme en draagvlak. We zullen die follow up voor u met bovenmatige interesse volgen. Een nieuwe lente, een nieuw geluid.
►Lees onze Top Story over ‘Van Capacity Building naar Funding Plus’: klik hier.
►Lees de twee artikelen over de projectencaroussel van Suzanne Kooij: klik hier.
nl
