De afgelopen maanden verschenen diverse kritische artikelen over filantropie. Voor een deel draait de kritiek om de vraag of het huidige systeem niet inefficiënt en achterhaald is. Het daarbij gemaakte bezwaar is dat vermogenden zich ná het vergaren van rijkdom bekommeren om de noden van de samenleving.
De afgelopen maanden verschenen diverse kritische artikelen over filantropie. Voor een deel draait de kritiek om de vraag of het huidige systeem niet inefficiënt en achterhaald is. Het daarbij gemaakte bezwaar is dat vermogenden zich ná het vergaren van rijkdom bekommeren om de noden van de samenleving. Reageren? Mail ons, of reageer via Twitter, Facebook of Linkedin.
Twee in dit verband veelbesproken schrijvers zijn Anand Giridharardas met Winners take all en Rob Reich met Just Giving, Why Philanthropy Is Failing Democracy and How It Can Do Better.
Deze twee schrijvers vragen zich af of het huidige filantropisch systeem voldoende onderhevig is aan democratische controle. Giridharardas stelt daarnaast dat de filantropie gericht is op symptoombestrijding en onvoldoende inzet op systeemverandering. Het punt dat hij maakt is dat de winnaars van het kapitalistisch systeem weliswaar de verliezers proberen te helpen, maar dit binnen een systeem waarbij de winnaars door fiscale regelingen altijd in hun comfortabele positie blijven. Ook bekritiseert hij de door bedrijven gesponsorde liefdadigheidsinstellingen die 'win-win'-oplossingen voor de wereldproblemen propageren, maar niet onderhevig zijn aan democratische controle.
Beide schrijvers pleiten voor een terugkeer naar een systeem van stevige belastingen voor vermogenden. Het idee hierachter is relatief eenvoudig; als vermogen wordt belast en de rijken minder rijk worden hoeft achteraf helemaal geen herverdeling plaats te vinden. De door Giridharardas en Reich opgeworpen vragen zijn wat mij betreft een discussie waard. Met het oog op de wereldwijd groeiende vermogensongelijkheid is sprake van een zekere urgentie.
Mijn belangrijkste vraag betreft de aanname dat de overheid dé aangewezen partij is om alle sociale problemen effectief op te lossen. Dit lijkt voorbij te gaan aan de belangrijke rol van maatschappelijke actoren in termen van sociaal ondernemerschap, (risicovolle) innovatie en van tegenkrachten en -geluiden. Maar ook aan het feit dat de overheid niet alles kan en steken laat vallen. De filantropie moet daarbij niet de ‘gaten vullen’, wel speelt zij een cruciale rol als aanjager en facilitator van sociaal ondernemerschap en innovatie. Om dit concreet te maken: er zijn vele maatschappelijke initiatieven die effectief hulp bieden waar de overheid tekortschiet. Denk daarbij aan de rol van de Voedselbanken die in 2018 met 11.700 vrijwilligers via 169 lokale voedselbanken één of meer keer per week voedsel uitdeelden aan zo’n 140.000 Nederlanders, op een totaal van maar liefst 1,1 miljoen mensen die in ons land onder de armoedegrens leven.
Want of het nu gaat om klimaatverandering, de afgelopen week gerapporteerde razendsnelle afname van de biodiversiteit of nijpende sociale kwesties zoals de 1,1 miljoen Nederlandse armen, er zijn belangrijke en urgente maatschappelijke uitdagingen. Daarbij is naast de overheid het particuliere initiatief, ondersteund vanuit de filantropie, van cruciaal belang. Dus ja, laten we de discussie over het bestaande systeem publiekelijk voeren, maar het kind niet met het badwater weggooien... Ook een bijdrage schrijven voor De Dikke Blauwe / The Fundraiser? Klik dan hier.
nl
