De blindevlekparadox van goeddoeners

DDB-huiscolumnist Marc van den Tweel constateert dat maatschappelijke organisaties op hun eigen werkgebied vaak héél goed weten wat er anders moet. En ook en vooral wat anderen moeten doen! Maar buiten het eigen werkgebied wordt het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid vaak een flink slagje dunner...

DDB-huiscolumnist Marc van den Tweel was blij om te zien dat ‘ouderwetse’ Cause Related Marketing nog bestaat. Hij pleit voor meer acties als het aloude Pandabroodje, dat hij bij de bakker herontdekte.

Het is een goed bekeken tv-serie van AVROTROS: Ik Vertrek. Een serie reportages, waarin Nederlanders, die hun geluk in het buitenland gaan beproeven, gevolgd worden. De programma’s worden deels bekeken uit leedvermaak, je ziet mensen onvoorbereid en naïef de stap zetten om te emigreren en iets totaal anders te gaan doen. Vaak mislukt dat, en dat is amusant om te zien (hoe cynisch dat ook klinkt). Maar het succes van het tv-programma is ook te verklaren, doordat veel kijkers het gevoel van de deelnemers herkennen; dat latente gevoel: ‘moet ik niet wat anders gaan doen met mijn leven?’ en ‘is this all there is?’. Zingeving dus. Overigens: er zijn ook veel deelnemers aan het programma die wél succesvol zijn (gelukkig).

DDB's huiscolumnist Marc van den Tweel houdt - niet voor de eerste keer - een mooi pleidooi voor meer bestuurders in de boardroom die gevoel hebben voor wat er speelt in de samenleving. Mens en maatschappij moeten hoger op de bestuursagenda.

Intrigerende cross-overs (sector overschrijdende carrièrestappen), je ziet ze af-en-toe. Verleden jaar bijvoorbeeld toen de burgemeester van Bunnik, Hans Martijn Ostendorp, directeur van betaald voetbalclub De Graafschap werd. Of wat dacht u van Pier Eringa, nu de baas bij ProRail en daarvoor gemeentesecretaris, ziekenhuisbestuurder en politiechef. Of Roger van Boxtel die via de politiek en een ziektekostenverzekeraar bij de Nederlandse Spoorwegen terecht kwam. Intrigerende loopbanen, maar in Nederland toch nog relatieve uitzonderingen. Jammer, want volgens mij kunnen dergelijke transfers wel eens heel goede impulsen aan organisaties (én loopbanen) geven. 

Er is een afrekencultuur ontstaan in het openbaar bestuur, zo concludeert Frank de Grave in zijn boek 'Grote Jongen Zijn'. Maar dat geldt ook voor het maatschappelijk middenveld, meent Marc van den Tweel. En dat leidt tot terughoudendheid. Men vreest de publieke afstraffing. Een verontrustend oordeel: want waren we als bestuurders in het (semi-)publieke domein niet ooit begonnen, omdat we ergens in geloven, iets voor elkaar willen krijgen? 

Of je nu het Financieele Dagblad openslaat of vakbladen over management of marketing: het gaat over Big Data. Welhaast een toverwoord, een buzzword, waar bestuurders zich in móeten verdiepen. Het elektronisch verzamelen, opslaan, uitwisselen, verwerken en interpreteren van gegevens is data science geworden. En bovenal een belangrijk instrument voor onderzoek en marketing. En steeds-en-steeds meer óók instrument voor besluitvorming. Geen bestuurder kan er meer omheen; dit is onderdeel van het bestuurlijk ambacht aan het worden (of al geworden). Initiatieven zoals Singularity University laten zien wat er nu en straks (al) kan en wat u en ik moeten gaan bijleren.

Het is het laatste oerbos van Europa en beroemd onder natuurliefhebbers uit de hele wereld: Białowieża in Polen. Een biodiversiteitsparadijs met 1.200 plantensoorten, bevers, de grootste populatie van de Europese bizon (de wisent), wolven, lynxen, edelherten en bijzondere vogelsoorten. Dit bos wordt, ondanks druk van internationale instanties en deskundigen, in razend tempo gekapt (de overheid is verleid door de financiële winst op korte termijn). Wat wél zou helpen in Polen, is publieke tegendruk. Die is in Polen echter té marginaal om van betekenis te kunnen zijn. De Civil Society is onvoldoende ontwikkeld. Goede Doelen hebben te weinig leden en mobilisatiekracht. De kap gaat derhalve door…

Nederlandse goede doelen zijn dol op de mensheid, maar niet op mensen. Met een beetje gevoel voor pathos zou je dat kunnen stellen. De afstand tot de samenleving is (onder andere) door hyperprofessionalisering te groot geworden. Het publiek voelt te weinig betrokkenheid, te weinig warmte, te weinig ‘ze zijn van ons’. Het bovenliggende doel (de missie) prevaleert en donateurs zijn te veel middelen daartoe geworden. Inderdaad: dol op de mensheid, níet op mensen.