Ecosysteem van social impact bonds

5 oktober 2018
Nieuws | | (Social) Impact

Op 2 oktober ging in de oude Fokker fabriek in Den Haag (een prachtige locatie overigens) een nieuwe social enterprise van start: Social Finance NL. Een BV, waarvan een stichting de meeste aandelen bezit en de sociale doelstellingen bewaakt. Peter Scholten was aanwezig en doet verslag voor De Dikke Blauwe.
 
Wat meteen bij binnenkomst opvalt is de combinatie van de ondersteunende organisaties: Oranjefonds en ABN AMRO bank. Toch niet een combinatie die je zomaar verwacht. De oprichters, Björn Vennema en Ruben Koekoek (afkomstig van Deloitte en ABN AMRO ) zorgen, samen met het team van SFNL, voor de uitvoering.
 
Grote vraag is natuurlijk: wat is er dan zo bijzonder aan deze nieuwe club? We hebben toch ook al Social Impact Finance? En meer van dergelijke namen?
 
Eigenlijk bouwt SFNL voort op de social impact bonds (SIB), het financieringsmodel dat een aantal jaren geleden ook in Nederland werd geïntroduceerd, en eerder werd ontwikkeld in de Verenigde Staten en in het Verenigd Koninkrijk. Kern van een SIB is: een (sociaal) ondernemer heeft geld nodig om een maatschappelijk resultaat te realiseren. Banken (Rabo, ABN) en fondsen (zoals Oranjefonds en Start Foundation) doen de financiering, en de overheid betaalt de investeerders terug op het moment dat de ondernemer het resultaat ook daadwerkelijk realiseert.
 
De afgelopen jaren is met dit instrument ervaring opgedaan, en Social Finance wil deze nu inzetten om - zoals men het zelf zegt - een ‘ecosysteem’ op te zetten rondom deze financieringsvorm. Netwerken van overheden, ondernemers en financiers aan elkaar verbinden. Het logo van SFNL bestaat dan ook uit een rondje (de zachte kant) en een vierkant (de harde kant) en beide moeten bij elkaar komen. De jongere generatie ondernemers moet gefaciliteerd worden om maatschappelijke resultaten concreet neer te zetten. ‘Om het verschil te maken’, hoorde ik. Hoewel ik nooit precies weet wat dat nou eigenlijk precies is…
 
Social Finance Nederland, de naam suggereert het al, is aangesloten bij een aantal Social Finance-organisaties in andere landen, zoals het VK, de VS. Vooral die in VK en VS zijn al aardig groot in personele omvang. Maar groot worden en veel personeel hebben is niet de eerste ambitie van SFNL: het gaat primair om het maatschappelijk resultaat.
Tot zover alles goed. Volgende vraag is: is er behoefte aan een nieuwe instelling op het gebied van financiering van het sociaal ondernemerschap? 
 
Waarschijnlijk wel, want binnen de sector van het maatschappelijk goed doen is altijd behoefte aan meer geld, meer investeerders (impact investors) en kennis. En hoewel de initiatiefnemers aan het begin van de feestelijke lancering zeiden dat het toch vooral meer moest worden dan een SIB-machine, bleek de rest van de opening toch vooral gedomineerd te worden door verhalen over SIB’s. Waarbij de ondernemers en hun deelnemers als ‘helden’ op het schild werden gehesen…
En daar ligt een beetje het gevaar op de loer.
 
Ten eerste: het zal de uiteindelijke deelnemer/cliënt van een project natuurlijk om het even zijn hoe de financiering van dat project is geregeld. Met andere woorden: het unieke van de SIB (en hopelijk SFNL) is niet het feit dat de eindgebruikers nu ineens anders bediend gaan worden, maar het is de financieringsconstructie eromheen. Succesvolle deelnemers van een project als helden van Social Finance laten zien is dan misschien wat te veel emotiemarketing. Het succes zit toch vooral in het aantrekken van private geldstromen voor (sociale) ondernemers, en het creëren van grotere vrijheid voor deze ondernemers om met minder regels te ondernemen.
 
Ten tweede: het gaat steeds over ‘het resultaat’. Maar wat definieert men binnen een SIB als een resultaat? Dat is doorgaans een deelnemer die een baan krijgt, en daarmee de samenleving uitkeringskosten bespaart. Maar het echte resultaat is natuurlijk de mate waarin de deelnemers hun leven weer op orde krijgen, gelukkiger worden, zich volwaardig voelen. Het enkele feit dat iemand een (tijdelijke) baan heeft zegt nog niets over de vraag of het ook beter met ze gaat. Resultaat van een SIB is deelnemers-welzijn, en niet slechts een kostenbesparing voor een overheid. Hier ligt een mooie uitdaging voor SFNL om zich te onderscheiden.
 
Het aantal social impact bonds in Nederland groeit langzaam, maar gestaag. Enkele van de hobbels zijn echter steeds: netwerken van spelers die van nature niet altijd dezelfde taal spreken (banken, overheden en ondernemers), en kennis en beschikbaarheid van betekenisvolle ondernemers.
Als het Social Finance lukt om deze werelden bij elkaar te brengen, en dan ook nog creatieve(re) varianten te bedenken dan alleen de standaard SIB, dan is er zeker plek voor deze nieuwe organisatie. Ik weet uit eigen ervaring hoe taai dat kan zijn: de communicatie en verwachtingen van zulke verschillende stakeholders…! Om daar echt het verschil te makenis een flinke dosis energie en doorzettingsvermogen nodig. Want anders gebeurt er niet zoveel. Aan het enthousiasme van het team van SFNL zal het in ieder geval niet liggen, want dat straalt ervan af! 
 
Ik ben oprecht benieuwd!