Minister Plasterk wil geen Maatschappelijke Bank

In februari deed vrijwilligerskoepel NOV aanbevelingen aan minister Dijsselbloem voor oplossingen van knelpunten die vrijwilligersorganisaties in de praktijk ervaren. Een van de aanbevelingen was een maatschappelijk investeringsfonds, naar voorbeeld van de Maatschappelijke Bank in het Verenigd Koninkrijk. Al eerder pleitte ook het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve Bewoners (LSA) hiervoor. Minister Plasterk heeft de mogelijkheden onderzocht en komt tot de conclusie dat zijn voorkeur uitgaat naar een ander type samenwerking.
 
De basis voor een Maatschappelijke Bank wordt gevormd door geld uit slapende banktegoeden van overleden of onvindbare burgers. Dit geld wordt gebruikt voor sociaal ondernemers en bewonersbedrijven. Minister Plasterk heeft de verkenning naar de mogelijkheden en de noodzaak van een maatschappelijke bank laten doen door het bureau Twynstra en Gudde. De onderzoekers concluderen dat er sprake is van een financieringsgat. Dit komt ten eerste door een mismatch tussen hetgeen banken nodig hebben en dat wat maatschappelijke initiatieven kunnen leveren. Zo zijn businesscases niet altijd voldoende scherp en is er vaak te weinig eigen vermogen. Ook komt de mismatch door onbegrip tussen culturen en het bestaan van verschillende kijken op waarde.
 
Aanbod financiering onvoldoende doorzichtig
Mede doordat ze niet bij bestaande instanties kunnen lenen, zijn maatschappelijke initiatiefnemers en sociaal ondernemers aangewezen op geeffondsen of overheidssubsidies, constateren de onderzoekers. Deze bieden echter geen structurele dekkingsmiddelen, daarnaast is het huidige aanbod aan financiering onvoldoende doorzichtig. Tot slot onderstreept het rapport dat de behoefte breder is dan alleen financiering, er bestaat ook behoefte aan coaching.
 
Vraag en aanbod vinden elkaar niet 
De onderzoekers concluderen ook dat niet zozeer het gebrek aan aanbod van financiering het cruciale probleem is, als wel het feit dat vraag en aanbod elkaar niet weten te vinden. De onderzoekers adviseren een actieplatform op te richten waar vraag naar, en aanbod van, financiering en ondersteuning van maatschappelijke initiatieven elkaar weten te vinden (werktitel: Actieplatform voor Maatschappelijke Impact Financiering, AMIF). Het oprichten van een daadwerkelijke bank zou volgens de onderzoekers het vraagstuk niet oplossen. En is bovendien intensief, complex en prijzig.
 
Actieplatform
Plasterk reageert in een Kamerbrief en geeft aan dat er een ander type samenwerking nodig is, zoals een actieplatform. De conclusie dat een bank niet het juiste instrument is, vindt het LSA voorbarig. Voorzitter Joke Bakker: ‘Deze reflex zien we wel vaker. Bewoners constateren een beperking in de systeemwereld. In dit geval bij banken, overheden en fondsen. Vanuit diezelfde systeemwereld volgt onderzoek en ook de conclusie dat het probleem niet zit in het systeem, maar in de aansluiting bij de leefwereld. Weinig daadkracht voor structurele oplossingen.’
 
‘Het veld heeft het voortouw’
Het LSA vindt dat er gekeken moet worden of er niet toch aan aanjaagfonds kan komen, maar steunt ook de totstandkoming van het AMIF. De organisatie raadt aan in het vervolgtraject de stevige onbalans te herstellen bij het opstellen van het werkplan, de planning en de werkagenda. ‘Geef invulling aan ‘het veld heeft het voortouw’ door de vraagzijde in het kernteam te betrekken en mede de lead te geven. Niet alleen betalende partijen krijgen toegang tot het kernteam en nemen de lead, maar ook de vraagzijde wordt in staat gesteld volwaardig mee te doen. We stellen een afvaardiging voor van LSA, LvKK, NOV en het Platform Nederland Zorgt voor Elkaar’, aldus LSA.
 
(Bron: LSA)