Er moeten nog bergen verzet worden

Door Rien van Gendt, Voorzitter Vereniging van Fondsen in Nederland (FIN)

In zijn commentaar op de commotie rond Alpe d’HuZes en de positie van Coen van Veenendaal slaat Edwin Venema de spijker op zijn kop. Ik hoop dat wij als fondsenwereld dit ‘schandaal’ niet zien als een incident, dat weer overwaait om vervolgens weer over te gaan tot de orde van de dag.  Ik ga Coen van Veenendaal niet verdedigen, want ik ken de details niet. Veel belangrijker is, dat een incident aanleiding geeft tot een oververhitte discussie over strijkstokken en  beloningen in de fondsen wereld en tot het meegaan in populistische standpunten zonder dat fundamentele onderwerpen zijn aangeroerd. Het zou fondsen en overheid sieren, als zij zich eens zouden beraden over de onderliggende vragen die te maken hebben met strijkstokken en beloningen. En als zij de ‘guts’ zouden hebben om in te gaan tegen oppervlakkige populaire opvattingen.

Waar gaat het om? Allereerst het idee dat gelden van fondsen het liefst voor 100% en wel op directe wijze bij de doelgroep (bijvoorbeeld kinderen in achterstand situaties) moet terechtkomen. Alles wat niet bij de kinderen terecht komt, wordt dan gezien als ‘overhead’ of als ‘administratieve kosten’ en dat moet worden vermeden. Onzin: veel fondsen evalueren hun activiteiten met kinderen en verspreiden de lessen onder andere organisaties. In feite proberen zij op deze manier de stap te maken van het micro niveau van een veld project naar veranderingen in opvattingen van anderen en in het beleid van de overheid. Dat alles kost geld. Geld dat niet naar het veld (en dus op een directe manier naar kinderen) gaat, maar wat wel degelijk effectief besteed kan zijn. Kortom als men voor de keus staat om 100 kinderen te helpen of met hetzelfde bedrag 75 kinderen te helpen, maar dan tevens geld over te hebben voor een evaluatie en voor het uitdragen van de ‘best practices’ naar andere organisaties, zijn er veel redenen om voor dat laatste te kiezen. Helaas wordt het geld, dat niet direct naar de doelgroep gaat, maar wordt besteed aan evaluatie, promotie en verspreiding van resultaten, dan gezien als overhead, als strijkstok en als verspilling. Dom, dom, dom: het is juist een investering.

Waar gaat het om? In de tweede plaats de notie dat bestuurders en toezichthouders zonder beloning als vrijwilliger moeten werken of onderworpen moeten zijn aan een vacatieregeling. Onzin: het is fantastisch dat veel functies op vrijwillige basis worden verricht, maar dat betekent niet dat het redelijk vergoeden van activiteiten van bestuurders en toezichthouders moet worden afgekeurd. In tegendeel. Het is een goed principe dat tegenover werk en verantwoordelijkheid een beloning mag staan. Nu gaat de sector mee in de ‘hype’ dat werk niet beloond mag worden. We steken de kop in het zand en de politieke discussie reflecteert de inhoud van deze ‘hype’. Een risico van de huidige situatie is, dat het een perverse prikkel geeft om oneigenlijke constructies te omarmen. Bijvoorbeeld: als bestuurder geen beloning ontvangen maar een consultancyopdracht geven aan je partner om op die manier het gezinsinkomen te vergroten; of: als toezichthouders geen vergoeding toekennen, maar de zelfde groep mensen tevens als adviseur benoemen en hen in die hoedanigheid wel  vergoeden. Omdat we bang zijn voor het publieke debat, zijn we soms eerder geneigd te zoeken naar oneigenlijke constructies dan contrair te gaan in dit debat en de collectieve vooringenomenheid, waarin we kennelijk vast zitten, te ontmaskeren. Er zijn tenminste twee goede argumenten voor redelijke en transparante beloningen voor bestuurders en toezichthouders van fondsen te zijn. Als je betaalt, dan kun je eisen stellen en mensen op hun gedrag beoordelen. En belangrijker: als je betaalt dan ben je voor dit soort posities in de fondsenwereld niet alleen afhankelijk van pensionado’s of mensen die op een andere manier voldoende inkomen hebben om zich het ontzeggen van een beloning te kunnen permitteren.

Rien van Gendt
Voorzitter Vereniging van Fondsen in Nederland (FIN)