nl
Traditioneel bestonden de inkomstenbronnen van maatschappelijke ondernemingen veelal uit contributies, giften en subsidies. Inmiddels zijn de activiteiten van maatschappelijke ondernemingen zodanig uitgebreid dat zij ook steeds meer andere inkomstenbronnen hebben. Het is voor deze organisaties van belang alle inkomstenbronnen in kaart te brengen en te bepalen of er btw verschuldigd is.
Je zou kunnen zeggen dat er voor de btw drie soorten activiteiten zijn: niet-economische activiteiten, belaste activiteiten en vrijgestelde activiteiten. Niet-economische activiteiten zijn activiteiten waar geen vergoeding tegenover staat (zoals gratis toegang tot een evenement) of wanneer er wel gelden worden ontvangen, maar er geen dienst of goed wordt geleverd (zoals bij giften en donaties). Deze activiteiten zijn onbelast. Een activiteit is in principe btw-belast wanneer er een dienst wordt verricht of goed wordt geleverd tegen een vergoeding. Denk bijvoorbeeld aan sponsoractiviteiten, deelname aan (sport)evenementen, de verkoop van merchandise, toegang tot musea of theater, het uitlenen van personeel, het geven van trainingen, etc. Er zijn echter uitzonderingen, dat zijn de diensten en goederen die wel tegen vergoeding worden geleverd, maar die onder een btw-vrijstelling vallen, zoals bepaalde onderwijs-, zorg en sportactiviteiten.
Een goede doelenorganisatie had vroeger bijvoorbeeld enkel vaste en eenmalige donateurs. Nu worden er ook sportevenementen georganiseerd en producten verkocht in een webshop om extra inkomsten te genereren. De donaties zijn onbelast (niet-economische activiteit), maar de deelnamegelden voor sportevenementen en de verkopen in de webshop kunnen belast zijn met btw. Dit heeft tot gevolg dat btw in rekening gebracht dient te worden aan de deelnemers en kopers. Deze btw dient dan weer afgedragen te worden aan de Belastingdienst. Tot zover vooral een administratieve last en een verhoging van de prijzen. Echter, btw-belaste activiteiten zorgen er ook voor dat er recht op aftrek van btw op kosten bestaat. Dit geldt voor de btw op de kosten die direct toerekenbaar zijn aan de belaste activiteiten, maar ook (deels) voor de btw op de algemene kosten van de organisatie. In het geval de deelnamegelden voor het sportevenement belast zijn met het verlaagde btw-tarief van 9%, dan leidt dit tot een gunstige situatie. Veelal zal er 21% btw op de kosten zitten, welke btw aftrekbaar is, terwijl er slechts 9% btw afgedragen dient te worden over de inkomsten. Btw-heffing hoeft dus lang niet altijd nadelig uit te pakken. Dat is een groot misverstand.
Het vergt soms wel de nodige expertise om tot een juiste btw-kwalificatie te komen. De wetgever heeft het namelijk wel nogal ingewikkeld gemaakt. Zo kan het eerdergenoemde sportevenement afhankelijk van diverse factoren zowel: belast zijn tegen het 9% tarief (gelegenheid geven tot sportbeoefening), tegen 21% (een andersoortige dienst, of een sportdienst langs digitale weg), vrijgesteld zijn van btw (sportvrijstelling) of onbelastbaar zijn (geen of symbolische vergoeding). Hier geldt de goede oude slogan van de Belastingdienst: leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker.
Aftrek van btw op kosten
Het voordeel van btw-belaste activiteiten is dus dat er recht op aftrek van btw op de kosten is. Zeker wanneer maatschappelijke organisaties in het verleden geen recht op aftrek hadden, maar zij hun activiteiten inmiddels zodanig hebben uitgebreid dat er steeds meer belaste inkomsten zijn, loont het om het aftrekrecht in kaart te brengen. Daarbij dient een onderscheid gemaakt te worden tussen de kosten die direct toerekenbaar zijn aan een bepaalde activiteit en de algemene kosten van de organisatie. Wanneer kosten direct toerekenbaar zijn aan een btw-belaste activiteit, dan is de btw op die kosten volledig aftrekbaar. Echter, wanneer kosten direct toerekenbaar zijn aan vrijgestelde of niet-economische activiteiten, dan is de btw op deze kosten in het geheel niet aftrekbaar. De btw op algemene kosten is gedeeltelijk aftrekbaar wanneer zowel belaste als vrijgestelde en/of niet-economische activiteiten worden verricht. Maar hoe bepaal je het gedeelte wat aftrekbaar is? De omzet is een veelgebruikte verdeelsleutel. Echter, het is ook mogelijk om het aftrekrecht te bepalen op basis van andere objectieve factoren zoals tijdsbesteding, kosten, m², m³, aantal activiteiten, etc. Wij raden dan ook aan te onderzoeken wat voor uw organisatie de meest voordelige verdeelsleutel is welke een objectief en reëel beeld geeft van het gebruik van de kosten.
Wij geven nog een voorbeeld. Een dansgezelschap verkoopt tickets voor haar dansvoorstellingen, maar biedt ook dansworkshops aan kinderen aan tegen vergoeding en ontvangt donaties en een subsidie. De verkoop van tickets die toegang geven tot een dansvoorstelling zijn belast met het lage btw-tarief van 9%. Het geven van dansworkshops aan kinderen tegen vergoeding is vrijgesteld van btw. Donaties zijn niet-economische activiteiten en dus onbelast. En de subsidie die het gezelschap ontvangt is in dit geval ook onbelast (let op: dit kan per subsidie verschillen). Alleen de btw op kosten die direct toerekenbaar zijn aan de dansvoorstellingen is volledig aftrekbaar. De btw op de kosten die direct toerekenbaar zijn aan de andere activiteiten is in het geheel niet aftrekbaar. De btw op de algemene kosten van het gezelschap is deels aftrekbaar. Op basis van een verdeelsleutel dient bepaald te worden hoeveel procent van de btw op de algemene kosten aftrekbaar is. In deze verdeelsleutel hoeven de subsidies niet meegenomen te worden, de overige activiteiten in beginsel wel. Overigens leiden de donaties niet tot een beperking van het recht op aftrek wanneer de donaties kwalificeren als een niet-zelfstandige niet-economische activiteit die zodanig nauw verbonden is met de dansvoorstellingen dat ze daaraan toegerekend kunnen worden.
De verschillende activiteiten die maatschappelijke organisaties verrichten, leiden dus veelal tot verschillende btw-behandelingen. Btw-belaste activiteiten zorgen echter niet alleen voor een administratieve lastenverzwaring en kostenpost, maar tevens tot een kans: recht op aftrek van btw op kosten. Laat die kans niet liggen!
Sharon Sturkenboom is btw-specialist bij BDO in Amstelveen en Utrecht. Zij heeft jarenlange ervaring met een breed scala aan complexe btw vraagstukken. Zij focust zich met name op cliënten in de publieke sector, waaronder maatschappelijke ondernemingen, en op cliënten in de media en entertainment sector. Ook heeft Sharon veel ervaring met het geven van fiscale trainingen.
Erik Bakx is partner btw-advies bij BDO en geeft landelijk sturing aan de belastingadviseurs in de publieke sector. Hij is sinds jaar en dag adviseur van o.a. een aantal (Rijks)musea en diverse maatschappelijke organisaties. Erik publiceert ook regelmatig fiscale nieuwsberichten op de website van BDO en in wetenschappelijke fiscale tijdschriften.
Heeft u vragen over de btw-positie van de onderneming waar u voor werkt? Neem dan contact op met Sharon Sturkenboom via sharon.sturkenboom@bdo.nl of Erik Bakx via erik.bakx@bdo.nl.
