‘Onderwijs & onderzoek’ bungelen altijd behoorlijk zielig onderaan de lijstjes van favoriete doelen, zo blijkt uit ‘Geven in Nederland’. Het is duidelijk geen ‘donor darling’. Daar lijkt voorzichtig wat verandering in te komen, maar voorlopig blijft het nog hard sappelen om private donoren voor dit domein te enthousiasmeren: het is een kwestie van lange adem. Zoveel werd duidelijk tijdens het mini-symposium ‘De rol van filantropie voor onderwijs en onderzoek’, dat op 26 april tijdens de Dag van de Filantropie 2018 door het Centrum voor Filantropische Studies werd georganiseerd aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.

Twintig miljard voor onderwijs

Bijdragen van huishoudens, bedrijven en vermogensfondsen vormen slechts een klein deel van de totale inkomsten voor het middelbaar en hoger onderwijs in Nederland. Zo blijkt uit Geven In Nederland 2017 dat in 2015 er voor €243 miljoen euro filantropisch geld terecht kwam bij doelen op dit terrein. Ter vergelijking, in 2015 gaf de Nederlandse overheid een slordige €20 miljard uit aan de bekostiging van onderwijs op middelbaar en hoger niveau. VU-onderzoeker Barry Hoolwerf: ‘Toch vormt filantropie een essentiële bron van inkomsten, vooral als het gaat om innovatieve initiatieven. Bovendien speelt de relatie met donateurs en vrijwilligers een belangrijke rol als het gaat om draagvlak voor scholen en hoger onderwijsinstellingen.’

Reparticulariseren

Ook ligt het volgens Hoolwerf in de verwachting dat met het ‘reparticulieriseren’ van organisaties op dit terrein de rol van particuliere betrokkenheid toe zal nemen. Daarvoor is echter nog wel wat werk te verzetten, omdat overheden, donateurs en onderwijsinstellingen elkaar nog te weinig ontmoeten. Zo bleek tijdens het symposium ‘de rol van filantropie voor onderwijs en onderzoek’, dat op 26 april tijdens de Dag van de Filantropie 2018 door het Centrum voor Filantropische Studies werd georganiseerd aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.

Betrokkenheidsgeld

Prof. Theo Schuyt is, zoals vaker, optimistisch over de kansen voor onderwijs & onderzoek om meer private ondersteuning te vinden. Het is ‘betrokkenheidsgeld’, doceerde Schuyt, die al geruime tijd ook in Brussel op Europees niveau aandacht vraagt voor een ‘diversified social model’ waarin de krachten van de civil society serieus genomen worden.
De wetenschap moet volop verbinding met de samenleving zoeken volgens Schuyt, die zijn gehoor informeerde over het nieuwste adagium ‘SWAFS’: science with and for society. Dat Schuyt daarvoor de lokale gemeenschapsfondsen in Nederland als voorbeeld aanhaalde, was een minder gelukkige keuze. Na een korte opleving met de oprichting van Lokale Fondsen Nederland lijkt dit project, mede na het vertrek van Monique van Bijsterveld als ‘anchor woman’ bij deze koepel, al meer dan twee jaar morsdood op de grond te liggen.

Harvard: verbijsterende getallen

Dat het opbouwen van relaties cruciaal is voor het opbouwen van een gemeenschap maakte daarna Sylvester Eijffinger (foto), hoogleraar financiële economie en ambassadeur van de ‘Tilburg University Society’ duidelijk. Het is daarbij van belang dat diverse initiatieven binnen een instelling van elkaars relaties op de hoogte zijn en dat het belang van filantropie ook door de hoogste beleidskaders wordt erkend. ‘Onderwijsinstellingen moeten hun relaties met hun achterban serieus nemen’, aldus Eijffinger. Deze open deur werd nog het beste geïllustreerd door Eijffingers zijdelings vertelde ervaringen als gastdocent aan het prestigieuze Harvard. Dat mekka van de filantropie haalt Nederland niet zomaar even in, aldus Eijffinger, maar de wijze waarop de Amerikanen betrokkenheid mobiliseren is ronduit indrukwekkend en de de getallen zijn verbijsterend. Meer dan tweehonderd professionele fundraisers houden een vermogen van veertig miljard op peil. Alumnus van Harvard word je vanaf de eerste dag dat je voet op de campus zet en die ‘Harvard experience’ is onontkoombaar: aan het einde van de rit ben je een (major) donor.

Het goede gevoel komt eerst

De kracht van verbondenheid met je universiteit is er ook in Nederland: ook hier is er het sentiment van ‘giving back’ en ‘legacy’. Maar daarvoor is wel een cultuurverandering vanuit de academie noodzakelijk, aldus Eijffinger: ‘Het is streven naar ‘science with a soul’ en alle medewerkers van de universiteit moeten die mindset hebben.’ Daarbij gaat het volgens Eijffinger in eerste instantie niet eens om het geld: ‘Eerst het goede gevoel; het geld komt dan later wel.’