Het Goed Geld Gala: een fenomeen

De Journaals openden er niet mee. Ook de radio zweeg. Het is klaarblijkelijk doodnormaal dat op een doordeweekse donderdag in Nederland zomaar €357 miljoen wordt weggegeven door de Postcode Loterij. Hoeveel zegt u? Drie-honderd-zeven-en-vijftig miljoen euro. U leest het goed hoor. En dan moeten de Vrienden Loterij en de BankGiro Loterij nog komen. En dat elk jaar. Goedemorgen juffrouw Beuker.
 
Was er dan helemaal geen belangstelling? Jazeker: de fotopers was wel in grote drommen samengestroomd voor het Amsterdamse Carré, maar niet voor ‘het’. Wel voor ‘hem’: vorig jaar nog president Bill Clinton en nu Leonardo DiCaprio. Terwijl de Nederlanders zich als dorpse bakvissen kirrend vergaapten aan deze Hollywood-ster, zo promoveerde de verbazing bij DiCaprio gaande de avond in de richting van zichtbare verbijstering. Wat gebeurde hier eigenlijk? Welkom op het Goed Geld Gala Leonardo.
 
Misschien is het wel typisch Nederlands om het vooral over de vorm te hebben en niet over de honderden miljoenen die jaarlijks naar goede doelen gaan. Want zo’n gala is veel te katholiek voor een protestantse filantropiemoraal. Het is de hoogmis van barmhartigheid die alle ongeschreven wetten van goed doen in onze moerasdelta tart. De schenker komt nadrukkelijk in beeld. De bedragen worden uitdagend op zwierige cheques geschreven en de donaties worden gevierd als Olympische gouden medailles. Het Goed Geld Gala is een luidruchtige en licht aangeschoten feestganger op een doodstil begijnenhof van goed doen waar iedereen geërgerd ‘ssshhhhttt’ sist. Groene ergernis die gevoed wordt door een hete lavastroom van afgunst. Want het Goed Geld Gala is ook een besloten feestje. De Postcode Loterij is geen overheid die het goede geld op democratische wijze verdeelt over al haar burgers, maar toekent aan beneficiënten. Wie beneficiënt wordt van de Postcode Loterij is minimaal vijf jaar verzekerd van een ongeoormerkte cheque uit de Van Eeghenstraat. En dat zonder papiervretende bureaucratie in die gekmakende aanvraagcaroussels en subsidietredmolens.
 
Het gala zelf is dan misschien onhollandsche ‘philanthropy in your face’, maar wel door-en-door filantropie. En dat is toch per saldo vaak meer een kwestie van het hart dan het hoofd, alle impact-evangelisatie ten spijt. Terwijl DiCaprio 9 ton krijgt om met zijn foundation de hele planeet te redden, gaat een natuurbeschermer uit Zuid-Limburg naar huis met 2,3 miljoen om zeldzame woelratten met een zachte G voor uitsterven te behoeden. Het Goed Geld Gala is een verbijsterende staalkaart van de goede doelen waarvoor mensen zich inzetten en daarmee een heel individuele uitdrukkingsvorm van maatschappelijke empathie. Terwijl de neushoorn en het bergluipaard verdwijnen, lijkt de biodiversiteit van Goed Doen in zijn reeds onthutsende omvang alleen maar toe te nemen.
 
Op het Goed Geld Gala smelten alle noden samen: directe, zoals een kacheltje en medicijnen voor ontheemde Syriërs, en indirecte, zoals een vrije pers. Ze zitten broederlijk en gezusterlijk naast elkaar in Carré en lijken de eucharistie van charitas van buiten te kennen, maar zijn geen moment blasé. De choreografie is ingestudeerd, maar aan de dankbaarheid is niets gespeeld. Een extra cheque van een vijf ton voor de foundation van toptennisser Nadal: niemand die denkt dat zo’n bedrag Rafael niet per ongeluk uit zijn borstzak kan schieten als hij een hoestbui heeft. Idem voor DiCaprio, die negen ton misschien wel per vergissing laat liggen op het witte schoteltje van de toiletjuffrouw van Carré. Maar daar gaat het niet om.
 
Het gaat er ook niet om dat de bijna drie miljoen lotenkopende Nederlanders met hun inleg van €715 miljoen hun eigen bankrekening waarschijnlijk veel eerder in het vizier hebben dan de goede doelen die ze automatisch steunen. En ja, je kunt de Postcode Loterij beschouwen als een marketingmachine die de angst van burgers om niet een prijs te krijgen - zoals hun foute buurman - ongenadig exploiteert. Dat kun je doen. En veel mensen doen dat. En het is vast geen toeval dat onder die critici de groep non-beneficiënten oververtegenwoordigd lijkt. Maar zelfs als je advocaat bent van die stille een deemoedige charitas, kun je moeilijk negeren dat er aan het einde van de glamoureuze rit in Carré ongenadig veel geld gaat naar goede doelen. Om precies te zijn: de helft van alle voor €715 miljoen verkochte loten. Dat had ook niet gehoeven. Dus geen extra opvang voor daklozen. Geen extra geld voor dat kacheltje in de tent van het Syrische gezin. Geen extra geld voor de bestrijding van kindhuwelijken. Geen extra geld voor onderzoek naar dodelijke ziekten. Zonder marketing geen loten. Zonder loten geen goed geld.
 
Het Goed Geld Gala is een sociologisch fenomeen. Het is de uitvergroting van filantropie en zet een brandglas op onze traditioneel moeizame verhouding tot barmhartigheid. Want filantropie is helemaal niet democratisch, laat staan rationeel. Als de cheques voor bestrijding van kindhuwelijken, de vismigratierivier, pro veilige abortus, honderd minibossen en transitie naar duurzame energie naast elkaar zitten, zien we de dampende pot spaghetti die het private initiatief is. Niet het bordje keurig gerangschikte asperges van de overheid. In het Land van Goed Doen stemmen de inwoners met hun portemonnee en de bomen groeien er met hun permissie tot in de hemel. Het verschil tussen een stemhokje en een gironummer.
 
In Carré mag de linkerhand voor één avond weten wat de rechter doet. Dan zet de dominee in filantropieland even een malle feestneus op en neemt een tweede advocaatje met slagroom. Daarna keert de zwijgende goedertierenheid terug op zijn troon. Wel 0,357 miljard euro rijker. Dat dan weer wel.



►Weten hoeveel geld naar welke doelen zijn gegaan? Klik hier