Framing

We staan nooit zo te trappelen om onze collega’s de maat te nemen, maar wat de tv-rubriek Een Vandaag vorige week presteerde was ronduit onverteerbaar. In een item over ‘de zaak Broekhuis’ bleek niet waarheidsvinding het leidende journalistieke principe, maar framing van een bedenkelijke soort.
Na zijn dood liet miljonair Arend Broekhuis een erfenis van 26 miljoen en een groot landhuis achter. Bij de notaris kwamen zijn vrouw en stiefkinderen erachter dat niet zij, maar twee goede doelen (De Zonnebloem en Leger des Heils) recht hadden op het geld. Vervolgens stonden de gedachte erfgenamen natuurlijk op hun achterste benen. De goede doelen werden er al snel van beschuldigd misbruik te hebben gemaakt van het vertrouwen van Broekhuis. Deze zou ook niet wilsbekwaam zijn geweest.
Dat zijn forse beschuldigingen aan drie adressen: De Zonnebloem, Leger des Heils en de notaris. Wie echter gedacht had dat deze partijen in de documentaire ook aan het woord zouden komen, heeft het mis. De boze familie kreeg alle gelegenheid om leeg te lopen. De ‘andere kant van het verhaal’ werd ingevuld door de onafhankelijke wetenschapper en deskundoloog-van-dienst prof. René Bekkers (VU). Deze bevestigde dat er geen expliciete spelregels zijn die regelen hoe goede doelen met erflaters moeten omgaan in dit soort situaties, maar kon natuurlijk inhoudelijk niets over deze zaak zeggen.
De constatering van Bekkers werd direct vertaald als ‘beschuldiging’ en op hoge toon voorgelegd aan VFI-directeur Gosse Bosma. Die hield zijn rug recht: er zijn wel degelijk algemene spelregels voor transparantie in de omgang voor zijn VFI-leden. En nee, daar is niet in geregeld hoeveel contacten een goed doel precies mag hebben met een erflater. De vraag is of je dit ook zo concreet kunt en moet vastleggen.
Het cruciale punt is echter dat een onafhankelijke notaris uiteindelijk moet beslissen of een testament uit vrije wil en door een wilsbekwaam iemand wordt opgemaakt. En daarnaar verwees Bosma dan ook, in het vertrouwen dat zijn leden deze kwestie zorgvuldig hebben aangepakt. Of dat ook zo is, zal wellicht uiteindelijk aan een rechter moeten worden voorgelegd. Prima!
De kijkers van Een Vandaag bleven achter met de echo van de boze en teleurgestelde familie: die goede doelen hebben op slinkse wijze het fortuin afgetroggeld van echtegenoot en (stief)papa. Weg 26 miljoen. Het zoveelste ‘bewijs’ dat die goede doelen eigenlijk geldwolven in schaapskleren zijn.
Wij noemen dat ‘framing’ of een ‘doelredenering’: een vooropgezet idee waarvoor je selectief bewijzen gaat verzamelen. Dat dat vooropgezette idee over goede doelen leeft bij structureel boze burgers is intussen bekend, maar dat het serieuze journaille het nu zonder veel boe of bah als feitelijk vertrekpunt neemt is buitengemeen zorgelijk en het zoveelste bewijs dat de goede doelen nu echt werk moeten gaan maken van collectieve voorlichting.