Commissie Van Dijkhuizen blijft gemoederen bezighouden‘Voorstel afschaffing giftenaftrek is slecht onderbouwd’

Het voorstel van de Commissie Van Dijkhuizen om de aftrek voor giften aan charitatieve, kerkelijke, levensbeschouwelijke, culturele, wetenschappelijke en algemeen nut beogende instellingen af te schaffen blijft de gemoederen bezighouden. In diverse media protesteren niet alleen bestuurders van fondsen en koepels, maar ook belastingadviseurs en –deskundigen. Een overzicht van de reacties in afgelopen week.

“De Commissie Inkomstenbelasting stelt voor de giftenaftrek voor goede doelen af te schaffen. Dit omwille van de eenvoud van een voor-ingevulde belastingaangifte. Nu wil de Belastingdienst het al jaren makkelijker maken voor de belastingbetaler, maar op dit gemak zitten we helemaal niet te wachten”, schrijft dr. Arjan Plaisier, scriba van de generale synode van de Protestante Kerk in Nederland op de website van PKN.

“Hoe consistent is de overheid?”
Plaisier: “​Nota bene: de regering heeft vorig jaar nog met de filantropische sector de handen ineengeslagen om geven te stimuleren door een convenant te tekenen ‘Ruimte voor geven’. De overheid liet daarmee zien dat zij het particulier initiatief waardeert als belangrijke bijdrage aan het algemeen welzijn en nut. Moet dit na een jaar alweer worden teruggedraaid? Hoe consistent is de overheid dan?”

“Kerk overleeft wel”
De kerk overleeft heus wel zonder giftenaftrek, schrijft Plaisier. “Er zullen velen zijn die ook zonder de aftrek hetzelfde blijven geven.” Het zou echter bijzonder triest zijn, wanneer deze positieve stimulans om te geven nu zou wegvallen, stelt hij. “Het is ook helemaal niet nodig. Een overheid die zich in dit opzicht terugtrekt, verarmt de samenleving en dat treft ons allen. En dat is een slechte zaak. Afschaffen van de giftenaftrek is een verkeerd signaal.”
“Een jaar zonder een missionaire regering is geen probleem, een dag zonder maatschappelijk middenveld is een ramp, schreef Steven van Eijk van de Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie en ik val hem daar helemaal in bij”, aldus Plaisier.

“Slecht onderbouwd”
“Het voorstel van de commissie Van Dijkhuizen om de giftenaftrek af te schaffen is slecht onderbouwd”, zeggen Sigrid Hemels, hoogleraar belastingrecht aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, en Theo Schuyt, hoogleraar filantropie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam in het Nederlands Dagblad. “Van Dijkhuizen baseert zich op onderzoek dat – mede door onze afdeling – is uitgevoerd voor het ministerie van Financiën”, zegt Schuyt. “Maar de conclusie die hij eruit trekt, klopt niet. Het is een voorbeeld van winkelen in wetenschappelijk onderzoek, zodat het in je eigen straatje past. De belastingaftrek is niet de belangrijkste reden voor giften, maar voor met name grote gevers is het een reden om méér te geven.”

Niet op feiten gebaseerd
Ook Hemels zegt dat de aanname van Van Dijkhuizen niet op feiten is gebaseerd. “De zinnen in het rapport lijken letterlijk overgenomen uit het rapport van de commissie-Van Weeghel uit 2010. En die baseerde zich op haar beurt op onderzoek waarin alleen mensen betrokken waren uit het lagere belastingtarief. Maar de grootste gevers zitten juist in de hogere inkomensgroepen.”

Werkelijke reden
Schuyt en Hemels denken dat de werkelijke reden waardoor de giftenaftrek onder druk staat een ‘bureaucratische’ is. “Het ministerie van Financiën wil ervan af, omdat het zo lastig is op te nemen in vooringevulde belastingaangiftes. Dat is een bureaucratische reden, die volledig voorbijgaat aan het maatschappelijk belang van de giftenaftrek.”

Boemerang
Gosse Bosma (VFI) noemt de argumentatie van Van Dijkhuizen in dezelfde krant ‘heel pover’. Het effect voor goede doelen zal volgens hem dramatisch zijn. “Alleen de periodieke giften, waarbij geen drempel geldt voor fiscale aftrek, bedragen 50 miljoen euro per jaar. Op dit type giften zal afschaffing van de regeling een enorm effect hebben.” Als de giftenaftrek wordt afgeschaft, zal de overheid dat als een boemerang terugkrijgen, denkt hij. “De stichtingen voorzien in een maatschappelijke behoefte, die anders op de een of andere manier bij de overheid terugkomt. In feite is giftenaftrek een investering.”

“Niet rol overheid overnemen”
“Een jaar geleden heeft de regering met de fondsensector het convenant Ruimte voor geven gesloten. In dat opzicht zou het bizar zijn als een overheid die particulier geven wil bevorderen zou instemmen met het voorstel de giftenaftrek af te schaffen”, zegt Rien van Gendt, voorzitter van de Vereniging van Fondsen in Nederland (FIN) in de Telegraaf. “Ik zit wekelijks aan tafel met bedrijven en vermogende families om te praten over het opzetten van een eigen fonds. Maar dan moet het wel aantrekkelijk worden gemaakt voor die fondsen. Het is niet de bedoeling de rol van de overheid een-op-een over te nemen.”

Directe democratie
“Argument voor beëindiging is dat de regeling niet bewezen effectief is. Los van het feit dat dit in de wetenschappelijke literatuur wordt bestreden, gaat men vooral voorbij aan het belangrijkste argument vóór de giftenaftrek”, schrijven Stan Stevens en Nita Wink, beiden partner bij PwC, in het FD. “Giften zijn alleen aftrekbaar als zij worden gedaan in het kader van het algemeen belang. De activiteiten van goede doelenorganisaties vallen vaak samen met de activiteiten van de overheid. Daarmee ontstaat een prachtige vorm van directe democratie. Via de giftenaftrek kunnen burgers zelf bepalen aan welke goede doelen zij bijdragen. En door de fiscale aftrekbaarheid worden belastingen deels vervangen door vrijwillige giften. En aangezien de burgers zelf de doelen kiezen, ontstaat er ook meer betrokkenheid bij de doelen die worden gesteund.”

“Kraan aan twee kanten dicht”
“Het nieuwe kabinet zou samen met de sector een visie op het belang van de goede doelensector moeten ontwikkelen. Waak ervoor dat de kraan niet aan twee kanten dicht wordt gedraaid doordat de overheid zelf een stap terug doet en tegelijk particulier initiatief niet langer fiscaal stimuleert”, waarschuwen Stevens en Wink.