Blockbusterfonds toonbeeld van Rutte's gewenste 'ondernemerschap'

AMSTERDAM (19 april) - Gisteren is op het Binnenhof, in aanwezigheid van premier Rutte, een nieuw supercultuurfonds gelanceerd: het Blockbusterfonds. Dit fonds, dat uitzonderlijke of grote culturele evenementen mogelijk moet maken, is een samenwerkingsverband tussen de BankGiro Loterij, het Prins Bernhard Cultuurfonds, VSBfonds en de VandenEnde Foundation. Het fonds heeft de komende vijf jaar een omvang die kan oplopen tot € 57,5 miljoen. De overheid heeft het fonds mede mogelijk gemaakt door aangepast flankerend beleid, zonder financiele bijdrage: het Blockbusterfonds is volledig privaat gefinancierd.

Het samenwerkingsverband tussen de vier private partijen wordt vooralsnog aangegaan voor een periode van vijf jaar. Het Prins Bernhard Cultuurfonds, VSBfonds en de VandenEnde Foundation stellen gezamenlijk jaarlijks € 1,5 miljoen beschikbaar. De BankGiro Loterij zal door afname van toegangskaarten bijdragen aan de financiering van evenementen. Deze specifieke bijdrage van de BankGiro Loterij kan oplopen tot € 10 miljoen per jaar. Doordat deze organisaties samenwerken kan het Blockbusterfonds culturele instellingen steunen met voorfinanciering, kaartafname en innovatieve marketing. Ernst Veen, oud-directeur van De Nieuwe Kerk en Hermitage Amsterdam, is als bestuursadviseur verbonden aan het fonds.

Positieve bijdrage aan de economie
Het Blockbusterfonds wil investeren in culturele publieksevenementen – zowel nationaal als regionaal - van uitzonderlijke kwaliteit of grootte. Gedacht wordt aan tentoonstellingen, festivals en muziek- en theateruitvoeringen die een aantrekkingskracht hebben op nationale en internationale bezoekers. De verwachting is dat het extra cultuurbezoek een positieve bijdrage zal leveren aan de economie. De eerste drie toekenningen van het Blockbusterfonds werden gisteren bekendgemaakt: ‘De weg naar Van Eyck’ door Museum Boijmans Van  Beuningen, ‘Unseen’ van FOAM en ‘1-1, elf idolen en Jan Mulder’ van Museum TwentseWelle.

Mandeville Lezing
Het nieuwe fonds is een uitwerking van Joop van den Endes pleidooi in zijn Mandeville Lezing aan de Erasmus Universiteit vorig jaar mei: “Investeer in cultuur. Stel een bedrag beschikbaar voor culturele publieksevenementen van internationale kwaliteit. Dit soort evenementen zal toeristen trekken uit de hele wereld, maar ook het publiek in Nederland vergroten. Met een sterk aanbod zal niet alleen het aantal bezoekers groeien, ook de kwaliteit van het toerisme zal stijgen.”

Hobbels in regelgeving wegnemen
Voor Rutte en zijn kabinet is het Blockbusterfonds een mooi voorbeeld van het zo gewenste cultureel ondernemerschap. De premier herinnerde in zijn speech gisteren aan de handschoen die hem door Joop van den Ende was toegeworpen in zijn Mandeville Lezing. Rutte: “Vooral de opmerking dat de overheid geen knip voor de neus waard is als zij niet ziet welke economische spin offs mogelijk zijn, triggerde mij als rechtgeaard liberaal. Het duurde even voor wij contact hadden, en we zijn het ook niet over alles eens geworden – zoals over de noodzakelijke bezuinigingen – maar het zijn plezierige gesprekken geworden over wat wel mogelijk was. We hebben nou eenmaal geen zak geld beschikbaar, Halbe (Zijlstra, red.) en Jan Kees (De Jager, red.) hebben die nu niet. Wat we wel konden doen is hobbels in regelgeving proberen weg te nemen. Zo hebben we een aanpassing in de vergunning voor goede doelenloterijen gemaakt waardoor deelnemers de komende jaren ook toegangskaarten kunnen winnen die gefinancierd worden door het Blockbusterfonds. Ook kunnen we voorkomen dat er een enorme administratieve kolos ontstaat: het is gelukt om een eenvoudig administratiekantoortje bij Van den Ende Foundation onder te brengen.”

Cultureel ondernemerschap
Rutte verklaarde tegenover FM op de vraag of de lancering van het Blockbusterfonds aan de vooravond van verdere majeure bezuinigingen het kabinet niet heel erg gelegen komt: “Ik constateer dat het beleid al begint te werken. Je ziet steeds meer vormen van cultureel ondernemerschap ontstaan, zoals het Concertgebouw dat bijna negen miljoen euro ophaalt met de uitgifte van aandelen. En ik begrijp de emotie wel, want ook Joop van den Ende begon met een enorme irritatie over het kabinetsbeleid ten aanzien van cultuur, maar je ziet dat de prikkel voor een opbloei van het mecenaat wel begint te werken.”

Kwaadheid omgezet
De door Rutte genoemde irritatie, werd door Van den Ende in zijn speech bevestigd: “Toen ik de Mandeville Lezing uitsprak was ik kwaad op het beleid. Ik ben zeventig en die kwaadheid heeft me meer energie gegeven. Binnen tien minuten nadat ik bij Rutte in het Torentje was binnengekomen, was die kwaadheid omgezet in positieve energie. We hadden het al heel gauw over de oplossingen.”

Niet dat Van den Ende er na deze ontmoeting met communicatiewonder Rutte helemaal gerust op was: “Ik had in mijn leven nog nooit een project tot een goed einde gebracht met iemand van de overheid. Maar binnen negen maanden was het gebeurd. En nu kunnen we laten zien dat particuliere initiatieven met elkaar iets extra's kunnen tot stand kunnen brengen.”

Prins Bernhard Cultuurfonds
Adriana Esmeijer, directeur van het participerende Prins Bernhard Cultuur Fonds: “Het Blockbusterfonds stelt ons in staat om projecten op topniveau te ondersteunen met andere vormen van financiering. Om middelen optimaal te benutten overwegen we vaker om renteloze leningen te verstrekken dan tot nu toe gebruikelijk.”