De vrijgevige Nederlander: mythe of werkelijkheid?

“We” zijn een vrijgevig land. Nederland kent al een eeuwenlange traditie van filantropie, vanaf de middeleeuwse armenzorg tot aan de hedendaagse goede doelen. Nederland scoort hoog op internationale lijstjes. We zijn een natie van ‘dijken dicht en beurzen open’. Of is het vooral een mythe waarin we heel graag zelf willen geloven? Of een oude waarheid die intussen sterk geërodeerd is. Zoals onze fameuze tolerantie, die door de hatelijke identiteitspolitiek intussen hardhandig op de pijnbank is gelegd. Hoe filantropisch is de Nederlander in internationaal perspectief?

Privéschenkingen zijn in de visie van Robbert Dijkgraaf geen alternatief voor de overheid, maar wel een nuttige aanvulling en correctie. ‘De samenleving heeft burgers nodig die persoonlijk kunnen én durven investeren in de publieke zaak.’

Regelmatig maak ik me druk over het achterhaalde beeld van ontwikkelingslanden waarmee veel Nederlanders rondlopen. De gemiddelde landgenoot ziet vooral Afrika als een oord vol droefenis en ellende, waar het maar niet beter wil gaan, en waar ‘ze’ niet kunnen zonder onze hulp. Hoe moeten ze ook anders? Dat is wat de media en campagnes van hulporganisaties hen vertellen.  En nu laat medisch antropoloog Judith van de Kamp zien wat er gebeurt wanneer vrijwilligers met dit achterhaalde wereldbeeld het vliegtuig naar Afrika nemen om er een paar weken of maanden te gaan helpen. Jongeren tijdens hun gap-year, studenten op stage, of pensionado’s die na een lange loopbaan nog iets nuttigs met hun leven willen doen. 

Het Centrum voor Filantropische Studies meldt: 'Het onderzoek naar pro-sociaal gedrag kent tekortkomingen. Dit seminar op 12 maart over het begrijpen, verklaren en voorspellen van bloeddonaties kiest daarom een andere benadering.'

Liberté, égalité, philanthropie. Deze variant op het bekende motto uit de Franse Revolutie vormt dit jaar de focus voor de dertigste EFC jaarvergadering, die wordt gehouden van 22 – 24 mei in Parijs.

Een psychologe wilde graag weten wat er zo bijzonder is aan extreme altruïsten en bekeek ze via de MRI-scanner.

Filantropiehoogleraar René Bekkers sprak een column uit ter afsluiting van de WRR-conferentie “Filantropie op de grens van overheid en markt”, die vanmiddag plaatsvond in het Vredespaleis in Den Haag. In zijn bijdrage 'Wat vermag filantropie?' heeft Bekkers een vrijere rol als colmnist, dan als wetenschapper voor een antwoord op de vraag 'Wat vermag de filantropie?'

In een zeer lezenswaardige bijdrage probeert bestuurshoogleraar Willem Trommel een verklaring te geven voor het ‘niet-pluis-gevoel’ dat filantropiewatchers, zoals ik, al geruime tijd hebben. There is something rotten in the State of our Philanthropy. Maar wat? Is het neo-liberalisme de wortel van alle kwaad en de nagel aan onze filantropiedoodskist?

Beste luistervrienden in het Land van Goed Doen, graag neem ik weer even het brekende nieuws in de filantropie met u door. Zo is er de Koninklijke onderscheiding voor Hans Klok. De illusionist met het kapsel Coupe Katrina is benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Hans Klok kreeg het lintje ‘vanwege zijn jarenlange werk als vrijwilliger bij goede doelen.’ Dat klopt: Klok wordt geregeld door goede doelen ingehuurd om de strijkstok bij hen te laten verdwijnen.

Dat de wereldwijde ongelijkheid toeneemt, dat weten we. In landen als Zuid-Afrika en de Verenigde Staten worden de verschillen alsmaar groter. Daarentegen zijn er ook landen met een dalende ongelijkheid. In Het Financieele Dagblad wees Coen Teulings (8 februari) erop dat Nederland een van deze landen is. Teulings constateert dat de rijkste 1 procent van de bevolking nergens zo’n klein deel van het totale inkomen bezit dan in Nederland. Nederland is het meest gelijke land ter wereld. Teulings meent dat dit feit voor velen een verrassing zal zijn.