Je bent een vermogende ondernemersfamilie en je wilt iets doen voor je stad en haar bewoners. Dus experimenteer je met initiatieven, maar wel met een zakelijke aanpak: het kapitaal moet efficiënt en effectief worden geïnvesteerd en de resultaten moeten gemeten worden. Dat is de filosofie van de filantropische stichting De Verre Bergen, die met het initiatief Nieuw Thuis Rotterdam een honderdtal huizen opkocht om te verhuren aan Syrische statushouders. De tegenprestatie: de huurders moeten meedoen aan een multidimensionaal integratieprogramma.
Je bent een vermogende ondernemersfamilie en je wilt iets doen voor je stad en haar bewoners. Dus experimenteer je met initiatieven, maar wel met een zakelijke aanpak: het kapitaal moet efficiënt en effectief worden geïnvesteerd en de resultaten moeten gemeten worden. Dat is de filosofie van de filantropische stichting De Verre Bergen, die met het initiatief Nieuw Thuis Rotterdam een honderdtal huizen opkocht om te verhuren aan Syrische statushouders. De tegenprestatie: de huurders moeten meedoen aan een multidimensionaal integratieprogramma.
Het initiatief Nieuw Thuis Rotterdam van stichting De Verre Bergen lijkt in alles de perfecte uitvoering van een maatschappelijke interventie door impactinvestering. Als je een checklist belangrijkste voorwaarden voor een goed opgezette interventie naast het plan legt, zie je dat elk onderdeel is afgevinkt: een duidelijke probleemomschrijving, een specifiek gedefinieerde interventie, een breed opgezette impactmeting, samenwerking met verschillende partijen en ruimte voor maatschappelijke innovatie. Als kers op de taart zet het project slapend filantropisch geld aan het werk.
Nieuw Thuis Rotterdam
Het fonds van de in 2011 opgerichte Stichting De Verre Bergen bestaat uit privaat geld van de Rotterdamse ondernemersfamilie Van der Vorm (geschat vermogen 6.2 miljard euro), die fortuin maakte in de Rotterdamse haven. De stichting ontplooit diverse initiatieven, maar wil altijd maatschappelijk rendement zien op hun investering. In Rotterdam kocht De Verre Bergen honderd woningen aan verspreid over de hele stad Rotterdam, om deze te verhuren aan Syrische statushouders. Als tegenprestatie wordt van de huurders verwacht dat zij deelnemen aan een zogenoemd multidimensionaal integratieprogramma. Dit initiatief is ondergebracht in een aparte stichting genaamd Nieuw Thuis Rotterdam (SNTR) die statutair is verbonden aan De Verre Bergen.
Woonruimte en integratie
Met Nieuw Thuis Rotterdam wil De Verre Bergen twee problemen aanpakken: de vaak moeizame integratie van asielmigranten in de stad en het vinden van geschikte woonruimte. Het realiseren van huisvesting voor statushouders is door de rijksoverheid gedelegeerd naar gemeenten en Rotterdam kreeg de taakstelling om 906 statushouders te huisvesten in het eerste half jaar van 2016. Net als voor veel andere gemeenten is dit behoorlijk lastig, door de krappe woningmarkt.
De maatschappelijke interventie
De door De Verre Bergen ontworpen maatschappelijke interventie pakt deze twee problemen specifiek aan: door met privaat geld woningen beschikbaar te maken voor statushouders helpt de stichting de gemeente bij haar opgave statushouders te vestigen. Om de integratie te bevorderen introduceert DVB een integratieprogramma met vier doelen: taalverwerving, opleiding, begeleiding naar werk en maatschappelijke integratie.
Op het gebied van taal zullen de volwassen Syriërs worden geholpen binnen afzienbare tijd het Nederlands onder de knie te krijgen op B1 of B2-niveau. Kinderen ontvangen extra scholing om zo snel mogelijk hun taalachterstand in te lopen. Het tweede doel is de eerder genoten opleiding van de statushouders te inventariseren. Waar nodig zal door middel van bij- of omscholing hun kennis en kunde inzetbaar gemaakt worden op de Nederlandse arbeidsmarkt. Ook zullen de Syriërs begeleid worden bij het vinden van passend (vrijwilligers)werk. Het vierde doel is culturele en maatschappelijke integratie. De statushouders gaan actief aan de slag met inburgering en worden gestimuleerd in het ontwikkelen van sociale netwerken in de buurt en in de stad.
Impactmeting
Het is staand beleid bij De Verre Bergen dat van elk project dat zij financieren het maatschappelijk rendement wordt gemeten. Zo ook bij Nieuw Thuis Rotterdam. Hiertoe worden vooraf de beoogde resultaten vastgelegd. De deelnemers van het project zullen op hun voortgang worden gemonitord. Daarnaast wordt een controlegroep gevolgd om de resultaten te kunnen vergelijken. Dit is ook een van de de redenen dat er alleen met Syrische statushouders wordt gewerkt. Door te werken met een groep met eenzelfde taal en culturele achtergrond, zitten er minder variabelen in de onderzoeksresultaten. Ook is het makkelijker integratieprojecten op te zetten voor een meer homogene groep.
Parallelle aanpak
De onderzoeksgegevens worden niet alleen gebruikt om het project zelf te monitoren, maar ook voor een wetenschappelijk onderzoek naar innovatieve integratieprogramma's. Hiervoor is prof. dr. Jaco Dagevos (foto), bijzonder hoogleraar Integratie en Migratie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam betrokken bij het project. Dagevos pleit al langer voor een meer geïntegreerde aanpak van de inburgering van asielmigranten. Hij schreef mee aan een policy brief van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid over het integratieproces van asielmigranten. In de nota die eind 2015 werd gepubliceerd, wordt geadviseerd de huidige sequentiële aanpak – waarbij taal, huisvesting, opleiding en werk na elkaar worden aangepakt – te vervangen voor een parallelle aanpak.
Interessante onderzoeksgegevens
Doordat het Nieuw Thuis Rotterdam-project zo'n parallelle aanpak hanteert, levert dit voor Dagevos interessante onderzoeksgegevens op. Het toepassen en onderzoeken van innovatieve integratiemethode op kleine schaal zou op de langere termijn kunnen bijdragen aan het moderniseren van integratieprogramma's. Naast de parallelle aanpak, gaat Dagevos onder meer onderzoeken wat de knelpunten zijn in het integratieproces en wat de particuliere sector kan bijdragen aan het sneller en beter laten integreren van statushouders in Rotterdam.
Van passieve naar actieve filantropie
Nieuw Thuis Rotterdam is een goed voorbeeld van de verschuiving die momenteel plaatsvindt van passieve naar actieve filantropie. Niet meer geld doneren om daar vervolgens nauwelijks naar om te kijken, maar samenwerken met verschillende partijen om de probleemstelling te formuleren, de interventie te ontwerpen en het verloop te monitoren. Ook hier toont De Verre Bergen dat het de checklist moderne filantropie minutieus tot zich heeft genomen. De stichting houdt zich actief bezig met het project en doet dat in samenwerking met verschillende partijen waaronder de Gemeente Rotterdam, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers, VluchtelingenWerk Zuidwest Nederland en bewoners- en wijkorganisaties.
Mission related beleggen
Door haar vermogen te investeren in vastgoed en dat bezit ter beschikking te stellen aan statushouders, zet De Verre Bergen dit vermogen in ten dienste van de doelstelling van de stichting. Arie Westeneng (foto), senior vermogensmanager bij de Rabobank, noemt dit mission related beleggen. In plaats van een vermogen op de bank te laten staan of de beleggingsportefeuille in te richten met slechts rendement voor ogen, wordt gekozen voor beleggingen die missie van de organisatie ten gunste komen.
Ruimte voor uitbreiding
De Verre Bergen heeft op dit moment honderd huizen aangekocht van rond de 100.000 euro. In het plan is ruimte voor een uitbreiding naar tweehonderd huizen, afhankelijk van het verloop van het programma. In totaal is daarmee 20 miljoen euro gereserveerd voor de aankoop van vastgoed. De stichting zegt geen winst te willen maken met het project: de netto huuropbrengsten zullen deels worden ingezet om het integratieprogramma te bekostigen. Maar in een tijd waarin de rente richting de nul gaat en de beurzen onvoorspelbaar zijn, lijkt een belegging in vastgoed geen onverstandige keuze. De Verre Bergen stelt op die wijze zijn vermogen veilig en zet het tegelijkertijd aan het werk. ►Over De Verre Bergen
De Stichting Verre Bergen is opgericht in 2011 door de Rotterdamse ondernemersfamilie Van der Vorm. Het vermogen van de familie wordt geschat op 6,2 miljard euro. Wat de omvang van het fonds van De Verre Bergen is, is niet duidelijk en ook niet zichtbaar in de jaarverslagen. In het meest recente verslag over 2014, rapporteert De Verre Bergen een waardeverandering van effecten van plus 12 miljoen euro en een bestemmingsreserve van ruim 22 miljoen euro. Dit laatste is het geld dat is gereserveerd voor meerjarige projecten, waaraan De Verre Bergen zich heeft gecommitteerd.
nl
