Kamercommissie hoort belanghebbenden over Geefwet: 'Er blijft nog veel onbesproken'

AMSTERDAM (13 oktober) - De vaste Kamercommissie voor Financiën organiseerde afgelopen dinsdag een rondetafelgesprek met diverse belanghebbenden en deskundigen over de nieuwe ‘Geefwet'. Deze wet werd vorige maand bij de Miljoenennota gepresenteerd als een stroomlijning van allerlei bestaande regelingen rond het geven aan goede doelen en culturele instellingen. De sector lijkt - om het zachtjes te zeggen - niet zo blij met de Geefwet. De kritiek was niet van de lucht: "Het lijkt wel een wet uit 2004!"


Het rondetafelgesprek werd gehouden ter voorbereiding van de behandeling van de Geefwet. Genodigden konden hun mening geven, nadat al eerder organisaties en particulieren de Kamer schriftelijk over hun standpunt informeerden.


Twee sessies

In de Groen van Prinstererzaal werd het gesprek in twee delen verdeeld. De eerste sessie voor de sector en belangenorganisaties met genodigden Els Berman (VNOV), Rien van Gendt, (SBF), Ryclef Rienstra (VandenEnde Foundation), Adri Kemps (CBF) en Karen Buitlaar (Natuurmonumenten). De tweede sessie besloeg de wetenschap en adviespraktijk met als deelnemers Lucas Meijs (ECSP), Nathalie Idsinga (Loyens & Loeff en UvA) en Sabine de Wijkerslooth-Lhoëst (Ernst & Young, UvT).


Te weinig ruimte voor uitvoerige behandeling

Voorafgaand aan het rondetafelgesprek hebben diverse organisaties hun mening over de invoering van de Geefwet naar buiten gebracht. Zo stelde de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (NOB) vorige week in een kritisch commentaar op de Geefwet dat de huidige invoeringsdatum van 1 januari 2012 te weinig ruimte biedt om de Geefwet uitvoerig en diepgaand te behandelen. Voorts meldt de Orde dat de lijst van ANBI's categorieën mist als sport, volkshuisvesting en een restcategorie waaronder bijvoorbeeld verkeersveiligheid kan vallen. Bovendien is de Orde teleurgesteld dat het kunstmatige onderscheid tussen ANBI's en SBBI's (Sociaal Belang Behartigende Instellingen, zoals de scoutingvereniging) wordt gehandhaafd.


Aftrek voor monumenten

Ook heeft de Orde moeite met de beperking van de aftrek voor monumenten. Die mening wordt gedeeld door initiatiefnemers van een petitie (het is overigens niet geheel duidelijk wie dat zijn). Zij zijn van mening dat het dekkingsvoorstel met betrekking tot monumenten niet rechtvaardig is en niet strookt met Europese regelgeving.


"ANBI's moeten openstaan voor toezicht"

Het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) nam als toezichthouder in de sector deel aan de discussie. Voorafgaand aan het gesprek stuurde directeur Adri Kemps een brief aan de commissie waarin hij pleit voor transparantie van fondsenwervende ANBI's die gebruikmaken van fiscale voordelen. Deze ANBI's zouden zich moeten openstellen voor extern toezicht. De verantwoordelijkheid voor het fiscale toezicht dient volgens het CBF bij de Belastingdienst te blijven. Daarnaast kunnen gemeenten, die verantwoordelijk zijn voor het verlenen van vergunningen voor inzamelingen in openbare ruimten, de procedures vereenvoudigen door gebruik te maken van een Register fondsenwerving en de informatievoorziening vanuit het CBF.


Publieksvragen en klachten worden momenteel door het CBF op basis van vrijwillige medewerking van goede doelenorganisaties behandeld. Dit zou volgens het CBF moeten worden aangevuld met een meldpunt met bevoegdheden om informatie op te vragen, te controleren en klachten te behandelen.


"Bang voor verschuiving in giften"

Els Berman (namens VNO, de koepel voor vrijwilligersorganisaties) meldde tijdens het rondetafelgesprek teleurgesteld te zijn: "Deze Geefwet is niet gestoeld op een integrale visie, alleen op geld", sprak ze tijdens de bijeenkomst. "Ik ben het meest verontwaardigd over de positie van de SBBI's. Het kabinet laat zich lovend uit over de bijdragen van deze organisaties aan de maatschappij, maar blijft vasthouden aan het onderscheid tussen ANBI's en SBBI's. Daarnaast is voor ons de multiplier een pijnpunt. Of de ontvangende instelling daar wijzer van wordt, is de vraag. Bovendien is zo'n multiplier niet weggelegd voor gevers aan bijvoorbeeld het Rode Kruis, Amnesty International of Natuurmonumenten. We zijn dan ook bang dat er een verschuiving in de giften gaat ontstaan."


Geefwet mist restcategorie

Rien van Gendt (SBF) vond het jammer dat er slechts een beperkt aantal onderdelen van het convenant terugkomt in de Geefwet. Van Gendt: "Er blijft nog veel onbesproken en er moet nog veel in gang worden gezet. Zo mist de lijst van ANBI's een restcategorie, waaronder bijvoorbeeld sport, volkshuisvesting en verkeersveiligheid zouden kunnen vallen. Deze lijst reflecteert de dynamiek van de samenleving niet. De restcategorie zou als titel kunnen hebben: ‘overige het algemeen nut beogende activiteiten'."


"Multiplier geen kannibaliserend effect"

"De multiplier is een goed idee, maar mag geen kannibaliserende effecten hebben op andere sectoren. Als dat wel het geval is, pleiten we voor een gelijk speelveld voor algemeen nuttige activiteiten en moeten de specifieke cultuurmaatregelen worden heroverwogen. Wat betreft de vergunningverlening aan loterijen is voor de SBF essentieel dat er zekerheid is over de afdrachten naar goede doelen. De afdracht van 585 miljoen euro in 2009 naar goede doelen moet in de toekomst niet in de waagschaal worden gezet door de liberalisering van de gokmarkt. Dit te doen bij een zich terugtrekkende overheid is onverantwoordelijk", aldus Van Gendt.


ANBI vrijstelling van Vpb

Van Gendt: "Wat ons betreft moeten ANBI's een vrijstelling krijgen van de Vpb, tenzij er sprake is van ernstige concurrentieverstoringen. En waarom worden NV's en BV's uitgesloten van het verkrijgen van de ANBI-status? Als het maken van winst geen doel op zich is en als winst niet wordt uitgekeerd aan particuliere aandeelhouders maar wordt teruggeploegd naar het algemeen nut, zou de specifieke rechtsvorm van NV en BV geen belemmering moeten zijn."


"Overheid heeft schade toegebracht"

Ryclef Rienstra (VandenEnde Foundation): "De overheid wil het cultureel mecenaat stimuleren, maar ik vraag me af of het geefgedrag van de particulier hiermee verandert. De overheid heeft door haar eigen acties en uitspraken veel schade toegebracht aan de culturele sector en dat is niet snel goedgemaakt. De multiplier juich ik toe. Die geldt overigens voor box 1, terwijl de gever belast wordt in box 2 en 3. Dat is weer minder handig. Bovendien is de termijn van vijf jaar erg kort."


"Civil Society is breder dan dit"

De volgende ronde was voor de fiscalisten en wetenschap. Lucas Meijs (Hoogleraar vrijwilligerswerk en filantropie, Erasmus Universiteit) had het idee dat hij terug was gegaan in de tijd. "Het lijkt wel een wet uit 2004! Wat mij betreft is er te weinig correlatie tussen het geven van geld en het geven van tijd. Bovendien heb ik moeite met de term ‘gift uit zuivere vrijgevigheid'. Dat is niet eens 2004, dat is eerder 1950. Er ontbreekt ook een brede inbedding. De civil society is breder. Het gaat zeker over geven, maar bestaat ook uit zelfbeschikking."


Onderscheid tussen ANBI en SBBI

Veel aandacht was er voor het onderscheid tussen ANBI's en SBBI's. Giften aan SBBI's zijn nog steeds niet aftrekbaar en dat verbaasde, zoals gezegd, de meeste aanwezigen. Sabine de Wijkerslooth van Ernst & Young: "Schrap het onderscheid tussen een goed doel en een iets minder goed doel. Anders moeten wij dat probleem voor u oplossen. De onduidelijkheid leidt tot veel procedures bij de rechter." "Wat wel en niet onder cultuur valt is niet duidelijk", meent ook Nathalie Idsinga, belastingadviseur bij Loyens & Loeff en docent aan de Universiteit van Amsterdam. "In de wettekst is sprake van ‘hoogwaardige cultuur'. ‘De politiek laat het vervolgens aan de Belastingdienst om uit te maken dat precies is."


Vandaag is de schriftelijke procedure gepland waarin het verslag wordt ingebracht. Wanneer de Geefwet plenair wordt behandeld is nog niet bekend.