‘Bezuinigingen hebben negatief effect op geefgedrag’

Tijdens het seminar van NCDO in Den Haag presenteerde René Bekkers gisteren de resultaten van het onderzoek over de invloed van overheidsbezuinigingen op het geefgedrag van burgers. Bekkers bracht slecht nieuws: de aangekondigde bezuinigingen op internationale hulporganisaties zullen waarschijnlijk een negatief effect hebben op het geefgedrag van Nederlanders.

‘In Nederland is voor zover mij bekend tot nu toe geen wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de invloed van bezuinigingen op subsidies aan goede doelenorganisaties op het geefgedrag aan deze organisaties. In mijn oratie eerder dit jaar heb ik een schets van dit onderzoek gegeven. Het lopende onderzoek beslaat zowel analyse van bestaande literatuur als analyse van gegevens uit jaarverslagen, bevolkingsenquêtes en experimenten’,  aldus Bekkers.

Investeren in fondsenwerving
Bekkers: ‘Als maatschappelijke organisaties minder subsidie krijgen kunnen ze deze terugval opvangen door minder uit te geven, of door meer inkomsten te genereren uit andere bronnen. Organisaties zouden meer in fondsenwerving kunnen gaan investeren om de teruglopende inkomsten uit subsidies te compenseren. Investeringen in fondsenwerving zijn doorgaans efficiënt omdat zij zichzelf binnen korte tijd terug verdienen.’

Daling subsidie niet gecompenseerd door giften
Bekkers bekeek de veranderingen in de inkomsten van 465 nationale fondsenwervende organisaties die hun financiële gegevens aanleverden aan het CBF over de periode 2005-2010. Gemiddeld over deze periode namen de inkomsten uit fondsenwerving in het jaar na een daling van de inkomsten uit subsidies in 48 procent van de gevallen toe. In het jaar na een stijging van de inkomsten uit subsidies namen de inkomsten uit fondsenwerving in 55 procent van de gevallen toe. Een daling in de subsidies wordt het daaropvolgende jaar dus niet gecompenseerd door een stijging in de giften.

Via sociale informatie
Een tweede invloed van veranderingen in overheidssubsidie verloopt via de interpretatie van de informatie over veranderingen in overheidssubsidie door burgers. Als mensen geld kunnen geven aan een goed doel nemen ze in overweging wat andere mogelijke donateurs geven. Informatie over het geefgedrag van anderen wordt in de economische literatuur over filantropie ‘sociale informatie’ genoemd. Bekkers: ‘De invloed van sociale informatie kan in theorie zowel positief als negatief zijn, afhankelijk van hoe zij die informatie interpreteren. Een bezuiniging van overheidsuitgaven aan een bepaald doel kan voor burgers een signaal zijn dat het doel minder maatschappelijk belang heeft gekregen en daarom minder steun verdient. Het kan ook een signaal zijn dat het geld niet effectief besteed werd of worden uitgelegd als een resultaat van teruglopende overheidsinkomsten. In dit geval kunnen burgers de behoefte voelen hun maatschappelijke betrokkenheid te tonen door meer te geven aan het doel.’

Negatieve sociale informatie
De reactie van Nederlanders op overheidsbezuinigingen is ook in het afgelopen Geven in Nederland-onderzoek onderzocht. Uit dat onderzoek blijkt dat Nederlanders niet erg bereid zijn om overheidsbezuinigingen te compenseren met hogere giften. Met de stelling ‘Als de overheid gaat bezuinigen op maatschappelijke organisaties zal ik zelf meer gaan geven’ was slechts 5 procent van de respondenten het ‘eens’ of ‘helemaal eens’.

Conclusie
Samengevat blijkt dat zowel positieve als negatieve sociale informatie het geefgedrag van burgers kan beïnvloeden. De verandering in het geefgedrag in de twee experimenten in dezelfde richting als de verandering in het geefgedrag van anderen: als de VU geeft aan een hulporganisatie gaan Nederlanders wat meer geven; als de overheid bezuinigt op internationale hulporganisaties zeggen Nederlanders overwegend wat minder te gaan geven.
De aangekondigde bezuinigingen op internationale hulporganisaties zullen daarom waarschijnlijk een negatief effect hebben op het geefgedrag van Nederlanders, en wel via twee paden:  de bezuinigingen verminderen de financiële ruimte van organisaties om te investeren in fondsenwerving én Nederlanders blijken eerder mee te gaan met overheidsbezuinigingen dan deze te compenseren met hogere giften.